Update
De 7 belangrijkste vragen over de coronacrisis in de bouw
Het coronavirus zet de bouw op scherp. Veel projecten gaan nu nog gewoon door maar de kans op vertraging neemt toe. We snappen dat het coronavirus voor jou als ondernemer in de bouw onzekerheid met zich meebrengt. Daarom vind je in dit artikel antwoorden op de 7 belangrijkste vragen van dit moment. Zo ben je op de hoogte van de huidige ontwikkelingen, de risico’s en de vooruitzichten in de bouwsector.
Voer het e-mailadres in van de persoon met wie je het artikel wilt delen. Het artikel wordt dan verzonden naar de geadresseerde, en een kopie (cc) naar jou.
1. Hoe kwetsbaar is de bouwsector voor deze crisis?
Op korte termijn is de impact te overzien. Toch is de sector wel degelijk kwetsbaar op de iets langere termijn. Veel projecten gaan door, maar de kans op vertraging neemt toe. Buitenlandse werknemers keren vaak terug naar hun geboorteland, waardoor sommige disciplines op de bouwplaats wegvallen.
“Bedrijven en consumenten stellen investeringsbeslissingen uit, waardoor orderportefeuilles in de bouw krimpen.”
Veel bedrijven hebben nog genoeg opdrachten, maar bij vertraging, uitstel en een afname van nieuwe opdrachten kan dat over een paar maanden anders zijn.
2. Is de bouw stilgevallen door corona?
Nee, de bouw is op dit moment niet stilgevallen. Werkzaamheden op de bouwplaats gaan zo goed als mogelijk door, voor zover dat kan met de richtlijnen van het RIVM. Denk aan bouwvakkers met ziekteverschijnselen of een kwetsbare gezondheid die thuisblijven. Of de aanpassing naar individueel vervoer in plaats van vervoer met busjes. Maar ook het gebruik van extra schaftketen zodat in kleinere groepen gepauzeerd wordt.
3. Verwacht de Rabobank een krimp van de bouwsector?
Ja, in de laatste sectorprognose gaat de Rabobank uit van een krimp van 5% voor de bouwsector in 2020. In september brengen we een nieuwe prognose uit waarbij de krimp richting 3% gaat. Voor de corona-uitbraak hielden we ook al rekening met een krimp. De virusuitbraak komt bovenop de beleidsmaatregelen rondom stikstof en PFAS. De sector kampt daarnaast met een tekort aan personeel, dat nu verergert doordat arbeidsmigranten terug naar huis gaan. Daarnaast kan de bouw te maken krijgen met problemen bij de levering van materialen en producten. Voor de langere termijn is het belangrijk dat er een constante stroom van opdrachten blijft komen. Als het aanvragen van nieuwe bouwvergunningen en het opstarten van nieuwe projecten nu vertraagt, dan kan dat het herstel later dit jaar en in 2021 in de weg zitten.
4. Zijn er grote verschillen in deelsectoren?
De onderhouds- en renovatiebranche wordt momenteel het hardst geraakt. Opdrachtgevers stellen niet urgente onderhoudswerkzaamheden uit, zoals de nul-op-de-meter renovaties (NOM) en renovaties van bijvoorbeeld badkamers en keukens of het installeren van nieuwe apparatuur in woningen.
In de burgerlijke en utiliteitsbouw ligt de werkvoorraad van aannemers gemiddeld tussen de 10 en 12 maanden. Zolang bouwplaatsen open blijven verwachten we dat werkzaamheden doorgaan, wel met vertraging vanwege de eerder genoemde problemen. Omdat ondernemers en consumenten de plannen voor (ver)bouwingen uitstellen komen er waarschijnlijk weinig nieuwe opdrachten bij.
De infrasector is voor haar opdrachten vooral afhankelijk van de overheid. De grootte van de impact van de coronacrisis voor de infrasector is dus mede afhankelijk van de beslissingen die de overheid neemt. Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf hebben aangegeven projecten zo veel mogelijk door te laten gaan. Maar alleen als dit op een verantwoorde manier kan. Gemeenten en netbeheerders stellen werkzaamheden die risicovol zijn of ‘achter de voordeur’ plaatsvinden, uit. Brancheverenigingen bespreken met opdrachtgevers hoe werkzaamheden toch door kunnen gaan.
5. Wat merken zzp’ers en uitzendkrachten?
Sommige zzp’ers en uitzendkrachten worden naar huis gestuurd. Nieuwe opdrachten blijven voor hen vaak uit. Dit geldt vooral bij onderhouds- en renovatiewerkzaamheden van woningen. Woningcorporaties en woonzorgcentra stellen deze werkzaamheden uit. Vooralsnog verwachten wij dat zzp’ers en uitzendkrachten die dit werk oppakken minstens twee maanden zonder inkomsten zitten. Wanneer de huidige omstandigheden langer duren, kan dit betekenen dat zij in combinatie met de bouwvak meerdere maanden minder of geen opdrachten hebben. Het kabinet heeft hiervoor maatregelen aangekondigd.
6. Wat is de verwachting voor nieuwe projecten tijdens en na corona?
Nieuwe opdrachten worden deels (tijdelijk) on hold gezet. Vereniging Eigen Huis ontvangt nog geen berichten dat mensen afzien van het kopen van een huis. De verwachting is wel dat bedrijven en consumenten aan- en verkoopbeslissingen uitstellen. Hetzelfde geldt voor verbouwingen. Zowel projectontwikkelaars als kleine en grote aannemers zien hun opdrachten hierdoor krimpen. Ook verwachten we dat vergunningstrajecten de komende maanden vertraging oplopen.
Gemeenten, provincies en waterschappen doen er wel alles aan om vertraging te voorkomen. Als lopende projecten vertragen weten we niet wat er gebeurd als de opleverdatum niet wordt gehaald. Het coronavirus op zichzelf is geen overmacht. We raden daarom aan om nu al goed contact met de opdrachtgever te onderhouden en de verwachtingen te managen.
7. Helpen maatregelen van de overheid en banken?
De maatregelen die door de overheid zijn genomen helpen zeker. Banken waren in de kredietcrisis onderdeel van het probleem, maar nu zijn wij deel van de oplossing. Vanuit de Rabobank helpen wij bedrijven met allerlei regelingen (BMKB, uitstel aflossing, etc.). Deze regelingen zijn erop gericht om partijen te ontzien en om mensen hun baan en salaris te laten behouden. Dat moet ervoor zorgen dat gezonde bedrijven niet onnodig failliet gaan. Maar ook dat mensen geld blijven uitgeven zodat de economie draaiende blijft. Alles hangt met elkaar samen.