Update
Woningbouw en utiliteitsbouw: productie, innovatie en duurzaamheid
De burgerlijke en utiliteitsbouw was de laatste jaren een belangrijke aanjager van de groei in de bouwsector. Door de gedaalde vergunningverlening verwachten wij dit en volgend jaar maar een beperkte groei van de bouwproductie. Tegelijkertijd worstelt de bouw met verschillende uitdagingen. Het personeelstekort dwingt de branche bijvoorbeeld om te innoveren en efficiënter te werken. Duurzaamheid wordt ook steeds belangrijker. In deze update lees je meer over de cijfers, trends en kansen voor de woning- en utiliteitsbouw.
Productiegroei woningbouw en utiliteitsbouw slaat om in lichte krimp
In coronajaar 2020 kromp de bouwproductie met 0,8% slechts beperkt na enkele jaren van sterke productiegroei. Ook de woning- en utiliteitsbouw groeide de laatste jaren stevig en was binnen de sector een belangrijke aanjager van de groei. De productiegroei in de utiliteitsbouw was vooral het resultaat van de toegenomen vraag naar logistieke distributiecentra. De bouw van nieuwe kantoren groeide veel minder hard, met uitzondering van een aantal grote steden. Daar is namelijk sprake van een groot tekort aan kantoorruimte van hoge kwaliteit, vooral nabij belangrijke ov-knooppunten.
“Er is en blijft sprake van een forse nieuwbouwopgave van woningen, daarnaast wacht ook een grote verduurzamingsopgave.”
De sterke groei was ook het resultaat van de grote behoefte aan nieuwe woningen. Inmiddels is het woningtekort opgelopen naar 315.000 woningen en dit loopt nog verder op. De woningbouwproductie moet verder omhoog, het liefst naar 90.000 tot 100.000 woningen per jaar. Deze aantallen worden echter op de korte termijn nog niet gerealiseerd. De afgegeven woningbouwvergunningen zijn in 2019 sterk afgenomen door het tekort aan nieuwe ontwikkellocaties, het capaciteitstekort bij gemeentes en uitstel door stikstofmaatregelen. Inmiddels loopt het aantal afgegeven bouwvergunningen weer op.
Dit heeft echter niet voorkomen dat de bouwproductie in 2020 en 2021 terugvalt. Voor het jaar 2021 verwachten wij een lichte krimp van 1,5%. De gevolgen van de coronacrisis zijn vooralsnog beperkt voor de woning- en utiliteitsbouw. Als de economie krimpt en investeringen terugvallen, raakt dat de bouw vertraagd door haar lange projecten. De woning- en utiliteitsbouw heeft bovendien grote orderportefeuilles, waarmee ze nog zeker tot de zomer van 2022 vooruit kunnen.
Grondstoffenmarkt zorg voor onzekerheid
Een onzekerheid is de grondstoffenmarkt. Als gevolg van corona blijft de productie van bepaalde grondstoffen nog achter en ook de balans in transportketens is zoek. Hierdoor hebben we wereldwijd te maken met tekorten aan grondstoffen en stijgende grondstofprijzen. Ook bouwbedrijven ervaren hier de gevolgen van. De prijsstijgingen doen zich voor bij alle soorten bouwmaterialen. Zowel bij constructiematerialen zoals hout en staal, als bij installatie- en afbouwmaterialen zoals leidingen, sanitairproducten, zonnepanelen en warmtepompen. De prijsstijgingen kunnen bedrijven niet altijd doorberekenen aan de opdrachtgever. Ook de levertijden lopen op, waarmee de kans op vertraging bij projecten toeneemt.
Innovatie en industrialisatie noodzakelijk in de bouw
De bouw concurreert sterk op prijs, waardoor de marges klein zijn en tegenvallers in projecten lastig op te vangen zijn. Om het rendement in de bouw structureel te verbeteren, moet de bouwsector meer innoveren, beter samenwerken met bijvoorbeeld toeleveranciers en onderscheidend zijn om zo beter te concurreren. Industrieel flexibel en demontabel bouwen, duurzaamheid en circulariteit zijn hierbij belangrijke thema’s.
Het personeelstekort stimuleert bedrijven om het bouwproces te verbeteren door nieuwe technieken toe te passen zoals BIM, prefabricage, robotica en 3D-printen. Innovatie en industrialisatie zijn bovendien noodzakelijk om het gewenste aantal nieuwbouwwoningen te kunnen realiseren. Daarnaast zorgt innovatie ervoor dat de prijs van een bouwwerk op langere termijn betaalbaar blijft. Om innovatie binnen de bouw te stimuleren is Rabobank partner van de beurs Building Holland en sponsor van de Rabobank Innovation Challenge.
Duurzaamheid is groot thema in de bouw
Duurzaamheid, circulariteit en biobased bouwen worden steeds belangrijker in de woning- en utiliteitsbouw. Opdrachtgevers nemen deze criteria steeds vaker op in aanbestedingen. Dat geldt voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande bouw. Zo zien we dat verduurzaming een belangrijk thema is bij onderhouds- en verbouwwerkzaamheden.
Vanaf 2023 is het namelijk verplicht dat kantoorgebouwen minimaal energielabel C hebben. Nieuwbouw moet vanaf 1 januari 2021 voldoen aan de eisen voor Bijna EnergieNeutrale Gebouwen (BENG).
Bij aanbestedingen kan je je als bouwbedrijf onderscheiden door bij een gevraagde oplossing het duurzame alternatief voor te rekenen en te beprijzen op basis van de life cycle costing-methode. Met deze methode krijgen klanten inzicht in het prijsverschil tussen de verschillende oplossingen door de investeringskosten, onderhoudskosten en sloop- of demontagekosten over de totale levensduur van een gebouw te vergelijken. Met dit inzicht onderscheid je je van de concurrentie, maar deze methode vraagt om andere kennis en expertise waarin bouwbedrijven serieus moeten investeren.
Benieuwd wat biobased bouwen is? In dit artikel leggen we uit waarom biobased bouwen de toekomst is.
Nieuwe contractvormen vragen om investering in kennis en samenwerking
Door geïntegreerde contractvormen verdwijnt de traditionele scheiding tussen ontwerp en uitvoering en neemt de aannemer vaker verschillende disciplines op zich. Dit zorgt voor meer risico’s en vraagt om specifieke juridische kennis en goed contract en risicomanagement. Het stimuleert middelgrote bedrijven om te investeren in hun ontwerpkwaliteiten en in samenwerking. Kleinere bedrijven kunnen zich juist onderscheiden door zich te specialiseren.
Rabobank helpt bouwondernemers groeien
Rabo Real Estate Finance heeft in de bouw- en vastgoedsector drie kernthema's benoemd: duurzaamheid, transformatie en innovatie. Op het gebied van de financiering voor de transformatie van gebouwen is de Rabobank leidend in Nederland. Sinds 2014 organiseren wij elk jaar de Circulair Ondernemen Challenge en onze specialisten van de Circulair Ondernemen Desk helpen ondernemers met strategische vraagstukken rondom circulaire businessmodellen. De Rabobank biedt ook financiële producten aan voor bedrijven met innovatieve ideeën, zoals de Rabo Innovatielening. Hiermee kunnen bestaande en nieuwe klanten in de idee-, plan- of startfase tot maximaal € 150.000 lenen. Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem contact op met de Rabobank in jouw regio.