De economische gevolgen van de nieuwe lockdown: grotere krimp Nederlandse economie verwacht

In ons meest recente Economisch Kwartaalbericht gingen we ervan uit dat de maatregelen aangekondigd op 26 november (de ‘avondlockdown’) in stand zouden blijven gedurende de rest van dit jaar en het eerste kwartaal van 2022. Dit was weliswaar al voorzichtiger dan de overheid officieel communiceerde (tot half december), maar sinds afgelopen zaterdag weten we dat er een harde lockdown voor in de plaats komt. Daarom is een update van onze raming nodig.

Het voornoemde Kwartaalbericht bevatte een risicoscenario met een harde lockdown. In dat scenario gingen we ervan uit dat de overheid op 14 december een lockdown zou afkondigen met dezelfde zwaarte als die in de winter van 2020/2021. Dit betekent onder andere: sluiting van scholen, kinderopvang, musea, theaters, bioscopen, pretparken, contactberoepen, niet-essentiële winkels en horeca (afhalen en bezorgen wel mogelijk). Ook zouden weer dezelfde adviezen over binnen- en buitenlandse reizen en groepsgrootte (thuis en buiten) gelden. Deze maatregelen worden gedurende het eerste kwartaal van 2022 iets lichter, maar blijven grotendeels in stand gedurende het kwartaal. Daarna worden ze snel afgebouwd. Deze verhaallijn sluit goed aan bij de huidige situatie, waardoor dit scenario onze nieuwe basisraming wordt.

Waar de avondlockdown slechts bepaalde sectoren hard raakte, heeft deze harde lockdown wel duidelijke negatieve macro-economische effecten. Tabel 1 laat zien dat de bbp-groei in het eerste kwartaal van 2022 daalt van -0,2 procent naar -1,0 procent. In het tweede en derde kwartaal is een sterk herstel zichtbaar, waardoor het effect op de jaargroei in 2022 beperkt blijft tot -0,3 procentpunt. In 2023 resulteert juist een iets hogere groei. De lockdowns hebben vooral gevolgen voor de private consumptie en in mindere mate de bedrijfsinvesteringen.

De gevolgen voor de werkloosheid zijn naar verwachting verwaarloosbaar, aangezien de overheid de diverse steunpakketten weer van stal heeft gehaald. Onze raming voor de inflatie blijft ook staan, aangezien deze vooral het gevolg is van ontwikkelingen in het buitenland.

Deze effecten zijn veel kleiner dan in de eerste lockdown in het voorjaar van 2020, terwijl de maatregelen juist zwaarder zijn. Hiervoor zijn enkele verklaringen. Ten eerste blijft de internationale handel grotendeels op peil, doordat er (in tegenstelling tot in 2020) niet bij al onze grote handelspartners (bijvoorbeeld de VS) vergelijkbare lockdowns zijn. Ten tweede passen bedrijven en consumenten zich veel sneller aan dan destijds, omdat ze eraan gewend zijn geraakt. Ook is de onzekerheid bij bedrijven en huishoudens over de nabije toekomst veel kleiner.

De krimp is juist iets groter dan in het eerste kwartaal van 2021 bij een vergelijkbare lockdown (-0,8%). Dit komt doordat er destijds nog veel economisch herstel in het vat zat, terwijl dat nu al grotendeels achter de rug is.

De onzekerheid rondom deze raming is wederom groot. Zo houden we geen rekening met grotere schokken, zoals een veel zieker makende Omikronvariant of grootschalige wereldwijde lockdowns. In dat geval zouden de lockdownmaatregelen in Nederland nog langduriger of zwaarder zijn en wordt de export veel harder geraakt. Aan de andere kant is het ook mogelijk dat de Omikronvariant minder ontwrichtend is dan nu aangenomen, waardoor de samenleving sneller dan verwacht van het slot kan.

Maar ook als onze huidige aannames kloppen, is de economische impact onzeker. Zowel consumenten als ondernemers zijn tot nu toe vaak verrassend vindingrijk geweest om hun consumptie en productie zo veel mogelijk op gang te houden. De komende weken moet blijken hoe goed ze daartoe dit keer in staat zijn. We houden dit onder andere in de gaten via onze gedetailleerde consumptieanalyse op basis van geaggregeerde transactiedata van Rabobank.