Een gesprek over het tegengaan van ontbossing in Brazilië

Fabiana Alves (zelf Braziliaanse) en Martijn van Vliet (destijds verantwoordelijk voor strategie bij Group Sustainability) waren al in 2023 samen met andere collega’s bezig met het vernieuwen van de Brazilië-specifieke strategie rond landgebruik door klanten. Het bestaande wereldwijde beleid en de strategie van de bank bleek in de praktijk niet altijd even eenvoudig toepasbaar, door de verschillen in regelgeving en marktontwikkelingen per land. Als in dit stuk de korte term ‘ontbossing’ wordt gebruikt, wordt ook landomzetting bedoeld.

“Het tegengaan van ontbossing staat hoog op de agenda van Rabobank. Het ontwikkelen van goed en werkend beleid voor landgebruik door boeren in Brazilië, door een internationaal opererende bank met hoofdkantoor in Nederland, bleek complex”, zegt Alves. “We hebben nu heel bewust niet alleen een vernieuwd wereldwijd Rabobankbeleid voor ontbossing ontwikkeld, maar aanvullend ook een Brazilië-specifieke ‘landgebruik’ strategie. Het kerndoel van onze aanpak was altijd al om illegale ontbossing binnen onze portefeuilles te voorkomen. Dat is niet nieuw voor ons. Maar Brazilië kent ook legale ontbossing en landomzetting. Om klanten te ontmoedigen gebruik te maken van hun ontbossingsvergunning, hebben we nu meer specifieke producten voor boeren ontwikkeld en we verwachten de komende periode nog meer te kunnen bieden. Daar bovenop zetten we ons hard in om met onze kennis, netwerken en ervaring in de Food & Agri-sector bij te dragen aan het ter plekke in beweging krijgen van ‘het systeem’. Denk daarbij aan belangrijke stakeholders, variërend van de beleidsmakers en politici tot de NGO’s en de spelers in de F&A-industrie. Want voor de aanpak van zo’n groot probleem als tegengaan van ontbossing moet je samen optrekken, dat kunnen we niet alleen.” Van Vliet vult aan: “Rabobank investeert al enige tijd in impactprojecten in Brazilië en we willen daarmee de markt laten zien hoe het óók kan. Dat is een belangrijk onderdeel van onze aanpak in het land.”

Samen met Van Vliet hield Alves de aanpak rond landgebruik in Brazilië tegen het licht en ontwikkelde daarop de nieuwe specifieke strategie rondom landgebruik. Daarbij is een cruciaal onderdeel ‘nog meer & betere data’. “We konden al veel meten en monitorden ook al veel, maar om onze beoordelingen en beslissingen verder te verbeteren was nog meer data over onze klanten nodig. We legden de lat nog hoger en hebben ingezet op ‘meer, betere en actuelere data”, legt Alves uit. “We hebben niet alleen de satellietmonitoring verbeterd, maar ook veel klanten op hun boerderij bezocht. We hebben ook tooling met onze collega’s ontwikkeld die gebruik maakt van nog meer databronnen en deze nog beter combineert. In een helder dashboard zien we onder meer de verschillende soorten actuele embargolijsten - zoals IBAMA, ICMBio, SEMA. We zien ook de eventuele impact van de embargo's op onze klanten en op welke delen van hun land daar mogelijk onder vallen, en we zien de status van hun eventuele procedure omtrent het embargo. Daardoor kennen we de feiten en risiconiveaus nu een stuk beter. En daarover gaan we – als de situatie daarop wijst - in gesprek met onze klanten.”

Dankzij die betere informatievoorziening over de klanten van Rabobank in Brazilië zijn ook de beperkingen inzichtelijker geworden. “Sommige problemen kunnen wij of onze klanten niet oplossen vanwege bureaucratische obstakels. De Braziliaanse wetgeving is complex en soms tegenstrijdig”, zegt Alves. Ze legt uit dat in Brazilië landelijke, regionale en lokale wetgeving door elkaar heen lopen. Dat zorgt er in de praktijk voor dat veel klanten de lokale wetgeving volgen. “Diezelfde Braziliaanse regelgeving zorgt er gelukkig ook voor dat boeren belangrijke natuurbeheerders zijn, omdat zij verplicht zijn een bepaald percentage van hun land als natuurgebied te behouden, soms tot wel 80 procent!”, legt Alves uit. Over welk deel van de natuur dan wél omgezet mag worden naar landbouwgrond kan door het complexe systeem echter nog onduidelijkheid ontstaan, omdat de ene instantie het als legaal aanmerkt en de andere als illegaal. “Daarom is het soms zo lastig om als bank hierop te acteren. Toch helpt de verbeterde datakwaliteit om beter te beoordelen wat binnen onze mogelijkheden ligt.”

De vraag die Alves en Van Vliet, en de collega’s met wie ze op dit onderwerp intensief samenwerkten, zichzelf die eerste maanden van het ontwikkelproces ook een paar keer hebben gesteld is of Rabobank niet helemaal zou moeten vertrekken uit Brazilië. “Kan Rabobank actief zijn in een land waar ontbossing voorkomt? Dat was de vraag die we onszelf stelden”, vertelt Van Vliet. “Het antwoord is een overtuigend ‘ja’, we kiezen ervoor actief in Brazilië te blijven mits wij het onder ‘onze voorwaarden’ kunnen doen.” Alves geeft daarbij aan dat het belangrijk is om te beseffen dat het grootste deel van de ontbossing in Brazilië illegaal is en het merendeel van die illegale ontbossing overheidsgrond betreft (red.: in tegenstelling tot private grond zoals in Rabobank’s portfolio). “Wij blijven ons inzetten en actie ondernemen tegen illegale ontbossing in onze portfolio en daar hebben we onze processen en monitoringsystemen nu nog verder voor versterkt”, vertelt ze. “Voor het legale deel, dat alleen met de juiste vergunningen van de overheid plaats mag vinden - en bijvoorbeeld ook gaat over omzetten van grasland naar landbouw in plaats van het kappen van bomen - willen we ontbossing zoveel mogelijk voorkomen. Maar, we kunnen boeren niet dwingen hun vergunningen niet te in te zetten."

Alves en Van Vliet benadrukken dat Rabobank nog steeds zijn bijdrage wil leveren aan een ontbossingsvrij voedselsysteem. “En daar zetten wij als bank tijd en geld voor in”, aldus Van Vliet. “Dit land is van zo groot belang voor de wereldvoedselvoorziening dat we hier actief willen blijven en onze rol als bank willen aanwenden om bij te dragen aan ons doel om ontbossing - binnen onze portfolio - te voorkomen”, zegt hij.

Samen sommen ze op waar die versterking van de aanpak bij Rabobank in zit. “De kern van de strategie is dat we illegale ontbossing binnen onze portfolio voorkomen. Daarnaast hebben we ook specifieke producten ontwikkeld voor boeren om de legale ontbossing te ontmoedigen, zoals gunstigere rentevoorwaarden en langere looptijden voor financiering bij bijvoorbeeld natuurherstel of -behoud. We werken ook aan oplossingen zoals carbon credits voor herbebossing van gedegradeerd land. Omdat landbouwgrond vaak financieel meer oplevert dan natuur, proberen we zo meer waarde toe te kennen aan natuur. En we proberen actief het systeem in beweging te krijgen door gesprekken met de F&A industrie, de overheid en de financiële wereld in Brazilië. Dat is ook van groot belang. Tot slot investeert Rabobank direct in impactprojecten om beweging in de markt te brengen.”

Rabobank redeneert altijd vanuit klantbelang. “Want samen met de klant kunnen we het verschil proberen te maken. En dat geeft ons het overtuigende gevoel dat we in Brazilië aanwezig kunnen zijn”, aldus Van Vliet. “Wij moeten onszelf wel steeds de checkvraag blijven stellen of we denken dat we in Brazilië genoeg doen wat van ons als financier van onze klanten verwacht mag worden om illegale ontbossing tegen te gaan en legale ontbossing te ontmoedigen”, vult hij aan. “Ondanks dat er nog een lange weg is te gaan geloven we dat we dat op dit moment echt doen. En het is daarbij een steun in de rug dat dat gezien wordt. De Braziliaanse minister van Milieu prees Rabobank publiekelijk voor haar inspanningen om de ‘duurzaamheidslat’ hoger te leggen en voor haar langdurige, betrokken samenwerking met de F&A-sector in Brazilië”, besluit Alves.

Impactrapport 2024 (pagina 60-62)
Waarom Rabobank de natuur op waarde schat

1 waar we de korte term 'ontbossing' gebruiken, bedoelen we ook landomzetting