Voedingsmiddelenindustrie

Toenemende concurrentie voedingsmiddelenindustrie

In de keten (supplychain) zetten integratie, schaalvergroting en consolidatie onverminderd door. Dit leidt tot toenemende concurrentie, met name op prijs. De retailers (supermarktketens) hebben in de keten een dominante positie, met in Nederland vijf grote inkooporganisaties. De groei van online retail leidt tot toenemende concurrentie in het retailkanaal. Supermarktketens zoeken meer onderscheidende producten (onder meer vers, foodservice en thuisbezorgen), wat kansen biedt voor de industrie.

Nederlandse marktaandeel van huismerken

Het Nederlandse marktaandeel van huismerken ligt met circa 42% boven het Europese gemiddelde. Dit komt omdat servicesupermarkten (zoals Albert Heijn, Jumbo en Superunie) fors hebben geïnvesteerd in huismerken, om zo druk te blijven houden op grote leveranciers van A-merken en de concurrentie aan te gaan met de hard discounters (Lidl, Aldi)). 

B-merken zijn het kind van de rekening. Producenten van A-merken besteden hun productie steeds vaker uit aan gespecialiseerde (huismerk-)producenten, om zelf enkel nog te focussen op productinnovatie en merkontwikkeling.

Evolutie naar local-for-local

Voor de lange termijn is de verwachting dat er meer regionale gesloten ketens (want duurzaam en meer onderscheidend) ontstaan waarbij de voedingsmiddelenmarkt evolueert naar een local-for-localmarkt met een range van grofweg 800 tot 1000 km. Voor export buiten deze range moet het product:

• uniek zijn (hoge toegevoegde waarde voor het bestemmingsland), of
• cost leader zijn (veel goedkoper dan dezelfde producten in het bestemmingsland)

Economie

Er zijn in Nederland 5.275 bedrijven actief in de voedingsmiddelenindustrie. In de totale voedings- en genotmiddelenindustrie in Nederland werken 135.000 werknemers. De voedingsmiddelenindustrie is goed voor 22% van de totale industriële productie van Nederland. Totale productiewaarde bedraagt ongeveer 65 miljard euro.

Prijsstijging is de voornaamste accelerator achter de omzetgroei. Dit komt voor een belangrijk deel door de grondstofprijsinflatie. Na jaren van prijsdalingen, begonnen de prijzen voor agri-grondstoffen zoals granen, vlees en zuivel zo halverwege 2016 weer aan te trekken. Hetzelfde zagen we gebeuren in de olieprijs, waardoor bijvoorbeeld ook verpakkingsmaterialen duurder werden. Aanvullend zien wij een verschuiving richting producten met meer toegevoegde waarde, zoals gezondere producten, meer gemak (take-a-way), duurzamere producten of producten met een hoge belevingsfactor (specifieke A-merken). De combinatie van stijgende grondstoffen en veranderende consumentenbehoeftes leidt tot een forse omzetgroei.

Lees ook over de mogelijke impact van Brexit op de foodchain in Nederland

Duurzaamheid

Duurzaamheid wordt voor de consument steeds belangrijker in haar keuze om bepaalde voedingsmiddelen wel of niet te consumeren. De consument eist daarom meer transparantie in de wijze van produceren. Onderwerpen die voor supermarkten relevant zijn:

• Milieu: welke impact heeft de productie gehad op de directe omgeving (gebruik bestrijdingsmiddelen), het klimaat en de natuur , et cetera? Dit leidt met name tot een groei van keurmerken in het schap.
• Dierenwelzijn: hoe is het beest gefokt, gevoerd, vervoerd en geslacht? Sterke groei van het 'Beter Leven' keurmerk in het vleesschap.
• Gezondheid: toenemende bewustwording van de impact van voeding op de gezondheid. Welke bestanddelen zitten er in het voedsel?
• Voedselverspilling: er wordt veel voedsel weg gegooid in de keten, zowel door de consument als door de industrie, retail en horeca. Hoe dit te reduceren? Dit kan onder meer door de houdbaarheid van voedsel te verlengen en door van reststromen inkomsten te maken

Innovatie

Veel innovatie vindt momenteel plaats in de distributie met de opkomst van online en het omnichannel aanbieden van producten.

Op het gebied van productie is innovatie traditioneel beperkt, maar zien we wel veranderingen opkomen door hogere eisen op het gebied van:

• allergenen
• traceability
• clean label
• snel wisselende consumentenvoorkeuren

Toepassing van nieuwe technologie

De digitalisering van de productiesector neemt wereldwijd steeds grotere vormen aan door robotisering, 3D-printing en cloudcomputing. Deze ontwikkelingen raken elk bedrijf in de sector.

Lees over de 5 duurzame kansen van smart industry

Maatschappij

Er is sprake van een wijziging van consumentengedrag en eetpatroon naar verse, voorverpakte producten, snacks en convenience producten (gemak).

Voedselveiligheid en traceerbaarheid

Door recente voedselschandalen is het vertrouwen van de consument in de foodketen geschaad. Dit leidt enerzijds tot toenemende wet- en regelgeving om te komen tot verantwoorde productieprocessen. Anderzijds eist de consument meer transparantie en kiest zij sneller voor biologische producten of keurmerken.

Koppeling van food met lifestyle en gezondheid

Food is hot en in toenemende mate een onderdeel van iemands levensstijl (je bent wat je eet). De consument vraagt daarom ook steeds vaker naar een uniek en authentiek product waarmee hij zich kan onderscheiden en waarmee hij zijn eigen identiteit verder kan ontwikkelen. Dit vertaalt zich in afnemende klantloyaliteit van mainstreamproducten.

Gebruik van social media

Consumenten laten zich leiden door de massa. Online platforms en social media beïnvloeden de keuzes van consumenten in toenemende mate.

Wet- en regelgeving

• Elk bedrijf dient de voor zijn branche geldende hygiënecode(s) te implementeren of anders een eigen HACCP-plan (voedselveiligheidsplan) op te stellen.
• Voor levering aan supermarkten dienen producten IFS- en BRC-gecertificeerd te zijn.
• De eisen van supermarktketens, Tesco en Lidl voorop, zijn veelal strikter dan IFS/BRC.
• Milieueisen vanuit gemeenten op het gebied van bouwvoorschriften, koelmiddelen, afvalverwerking en transportbeperkingen.
• Biologische producten dienen SKAL-gecertificeerd te zijn.
• Controles op voedselveiligheid worden uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.

Aanbod Rabobank

Rabobank als maatschappelijk partner

Banking for Food is een van onze strategische pijlers. Binnen deze strategie ontwikkelt de Rabobank diverse proposities voor ondernemers actief in de foodchain.

Laatste update: februari 2019

Lees waarom Banking for Food bij de Rabobank hoort