De grondstoffentransitie voor bedrijven: 5 tips

Bij verduurzaming denken we vaak aan energiebesparing, elektrificatie en het gebruik van hernieuwbare energie. Maar ook grondstoffen spelen een grote rol in een duurzaam en toekomstbestendig bedrijfsproces. Toch krijgt dit onderwerp nog te weinig aandacht.

De grondstoffentransitie

De grondstoffentransitie gaat over drie dingen:

Hoe lang grondstoffen nog beschikbaar zijn

Hoe we materialen langer in de keten kunnen houden

Hoe we alternatieven kunnen gebruiken, zoals biobased of gerecyclede materialen

Deze transitie is onderdeel van de circulaire economie. In zo’n economie worden producten en materialen zo lang mogelijk gebruikt, hergebruikt en gerepareerd. Zo wordt verspilling voorkomen en het gebruik van schaarse grondstoffen geminimaliseerd.

Door geopolitieke spanningen, importheffingen en schaarste worden sommige grondstoffen steeds duurder of moeilijker te verkrijgen. Voor bedrijven die hiervan afhankelijk zijn, is het slim om nu al te kijken naar alternatieven. Denk aan biobased materialen of reststromen uit andere processen.

Zo maak je je productieproces duurzamer én je bedrijf weerbaarder tegen toekomstige risico’s. Op deze pagina geven wij je 5 tips hoe je hier als ondernemer op kan inspelen.

1. Ontwerp producten voor circulariteit

Door producten zo te ontwerpen dat ze uit losse onderdelen bestaan, die makkelijk uit elkaar te halen, te repareren en te recyclen zijn, blijven materialen langer bruikbaar. Dit verlaagt op de lange termijn de kosten voor grondstoffen, maakt bedrijven minder afhankelijk van nieuwe materialen uit het buitenland en biedt kansen voor nieuwe verdienmodellen.

Circulair ontwerp biedt ook nog andere voordelen:

Onderdelen zijn eenvoudiger te vervangen of te verbeteren, waardoor producten langer meegaan

Producten zijn beter te onderhouden

Terugname en hergebruik wordt makkelijker

Denk je bij het ontwerpen al na over hoe een product later uit elkaar gehaald kan worden en welke materialen je gebruikt? Dan levert dat veel op:

Minder afval

Meer controle over je materiaalgebruik

Grip op kosten

Tot slot helpt circulair ontwerpen ook om het gebruik van schadelijke of zorgwekkende stoffen te verminderen of zelfs helemaal te vermijden. Dat is beter voor mens, milieu én je toekomstbestendige bedrijfsvoering.

2. Integreer grondstofefficiëntie en hergebruik in het productieontwerp

In industriële productieprocessen gaat vaak materiaal verloren. Dat is zowel economisch als ecologisch onwenselijk. Door slimmer te ontwerpen en produceren, kunnen deze verliezen sterk worden verminderd.

Beperk materiaalverlies door processen zo in te richten dat reststromen direct worden hergebruikt of teruggewonnen. Denk aan het opnieuw inzetten van snijafval, warmte of proceswater.

Gebruik gesloten kringlopen (closed loop systemen), waarbij afvalstromen opnieuw worden gebruikt als grondstof.
Voorbeeld: een metaalbedrijf kan tot 80% op waterkosten besparen door proceswater te zuiveren en opnieuw te gebruiken in een gesloten systeem.

Kies voor flexibele processen die geschikt zijn voor circulaire grondstoffen, zoals biobased materialen of gerecyclede input. Dit maakt het productieproces minder kwetsbaar voor schommelingen in de beschikbaarheid van nieuwe grondstoffen.

Automatiseer en monitor het proces slim. Zo kun je verspilling, grondstofverbruik en energiegebruik verder terugdringen.

3. Spreid grondstofbronnen en leveranciers

Producten bevatten vaak veel verschillende grondstoffen. Als die afkomstig zijn uit geopolitiek gevoelige regio’s, kan dat zorgen voor leveringsproblemen. Door te werken met meerdere leveranciers en alternatieve materialen, verklein je dat risico.

Werk met meerdere leveranciers, bij voorkeur ook uit Europa of Nederland. Dat maakt je minder afhankelijk.

Zoek naar alternatieven voor fossiele grondstoffen, zoals:
- Biobased materialen
- Gerecyclede metalen
- Vervangers voor kunststoffen op basis van aardolie

Neem deze alternatieven op in je inkoopbeleid. Zo verminder je je impact op het milieu én ben je beter bestand tegen prijswisselingen en schaarste.

Meer grip op je grondstofvoorziening

Minder afhankelijkheid van fossiele bronnen

Betere voorbereiding op toekomstige wet- en regelgeving

Kansen voor innovatie

Sterkere positionering als duurzame koploper binnen de sector

Door langdurige relaties op te bouwen met leveranciers van hernieuwbare of secundaire grondstoffen, investeer je in een veerkrachtige en toekomstbestendige keten. Spreiden is dus niet alleen slim, maar ook strategisch.

4. Zet in op digitalisering en data-analyse

Digitale technologie helpt bedrijven om beter inzicht te krijgen in hun materiaalgebruik, voorraad en processen. Zo kun je grondstoffen slimmer inzetten en betere keuzes maken bij inkoop en investeringen.

Real-time data verzamelen en analyseren, zodat je snel kunt inspelen op schommelingen in beschikbaarheid en prijs van grondstoffen.

Verspilling signaleren en processen optimaliseren, bijvoorbeeld door energieverbruik of materiaalverlies te verminderen.

Resultaten vergelijken met eerdere prestaties of andere bedrijven.

Onderzoeken welke alternatieve grondstoffen je kunt gebruiken, zonder dat de kwaliteit achteruitgaat

Wat is het EU Digital Product Passport?

Dit is een digitaal systeem dat voor steeds meer producten verplicht wordt in de EU. Het bevat informatie over de herkomst, gebruikte materialen, milieueffecten en recyclingmogelijkheden van een product. Het doel is om transparantie te vergroten, duurzaamheid te stimuleren en consumenten en bedrijven te helpen bij verantwoorde keuzes. Ook ondersteunt het bedrijven bij wetgeving en risicobeheersing in de keten.

5. Werk samen in de keten

Samenwerking met partners in de keten is essentieel om toegang te krijgen tot alternatieve grondstoffen en risico’s te beperken. Door open te zijn over materiaalgebruik ontstaat vertrouwen en kun je samen slimmer werken.

Je duurzame ambities financieren

Jouw duurzame plannen al in een vroeg stadium bespreken met een accountmanager? Dat kan! Maak een afspraak om telefonisch of via een videogesprek met ons te sparren. Weet je al welke investering je wilt doen? Start dan je berekening en ontdek je financieringsmogelijkheden.

Eerst sparren

Start je berekening

PeelPioneers

Een goed voorbeeld van een klein begin met groot resultaat is het bedrijf PeelPioneers. Zij halen olie en voedingsvezels uit sinaasappelschillen, die vervolgens worden gebruikt in levensmiddelen en cosmetica. Ze begonnen ooit met het verwerken van twee kilo schillen per dag. Mede dankzij Rabobank is dit tegenwoordig 120.000 kilo per dag – een olympisch zwembad vol.