Geopolitiek zorgt voor onzekerheden op de varkensmarkt

De EU telde in 2024 1% minder varkens en 3,4% minder zeugen in vergelijking met 2023. De zeugenpopulatie in Nederland had de grootste afname, met een daling van 14% op jaarbasis (zie figuur 1). Polen (-10%), Italië (-8%) en Spanje (-6%) lieten ook een vrij grote daling zien in het aantal zeugen. Dit komt waarschijnlijk door de ziektedruk, zoals Afrikaanse varkenspest en PRRS. De zeugenstapel in Duitsland stabiliseerde zich en is in Denemarken en de rest van de EU licht gegroeid. Hoewel de varkensvleesproductie in de EU27+VK in 2024 is gestegen met 2% door betere marges in 2023. Op basis van deze recente gegevens over de grootte van de veestapel verwachten wij een daling in de productie van 1,5% op jaarbasis in 2025. Ook verwacht RaboResearch in 2025 opnieuw een sterke afname van het aantal zeugen in Nederland doordat bedrijven meedoen aan een beëindigingsregeling.

De opbrengstprijzen van vleesvarkens in de EU zijn vanaf eind maart gaan stijgen. Dat komt door een krimpend aanbod in Noordwest-Europa. RaboResearch verwacht een verbetering van de vraag, doordat Duitsland zijn MKZ-vrije status heeft teruggekregen. Hun export naar het Verenigd Koninkrijk kan nu weer worden hervat. MKZ blijft wel een risico voor de varkenssector, aangezien er recent een paar uitbraken zijn geregistreerd bij melkveebedrijven in Slowakije en Hongarije.

De gemiddelde biggenprijs in de EU volgt de normale stijging die past bij het seizoen, maar deze was wel 10% lager dan het gemiddelde over vijf jaar, in week 14 van 2025. Marges op de vleesvarkenshouderij in de EU waren gemiddeld positief in het eerste kwartaal van 2025. Alsnog zijn er vleesvarkenshouders in een aantal Europese landen, zoals in Nederland, die druk op hun marges ervoeren door de hoge biggenprijzen als gevolg van het beperkte aanbod. De marges verbeteren waarschijnlijk weer doordat biggenprijzen langzaam zullen stabiliseren in het tweede kwartaal van dit jaar. De marges van zeugenhouders zijn positief gebleven.

De verwachting is dat voerprijzen gunstig zullen blijven in het tweede kwartaal van dit jaar. De groeiende handelsoorlog tussen VS en de rest van de wereld brengt onzekerheden met zich mee en kan voor meer schommelingen zorgen op de markt van agri-grondstoffen.

Sojaprijzen staan onder neerwaartse druk vanwege de verwachte recordoogst in Brazilië. De aankondiging door China van importheffingen op Amerikaanse sojabonen zal mogelijk de Braziliaanse verkoop stimuleren. De vraag vanuit China naar soja verschuift normaal pas in het vierde kwartaal van Zuid-Amerika weer naar de VS. De impact van de heffingen op de Amerikaanse export zal vooral dan zichtbaar worden. De Europese Unie heeft ook tegenheffingen aangekondigd als reactie op de staal- en aluminiumheffingen van de Trump-regering. Inmiddels zijn door de EU onder andere de heffingen op sojabonen voor 90 dagen opgeschort nadat de VS de algemene importheffingen tot 10% had verlaagd.

Op het gebied van vitaminen, mineralen en aminozuren is Europa erg afhankelijk van China. Op dit moment levert China ongeveer 60% van de Europese lysinebehoefte. In januari 2025 heeft de Europese Commissie op de import van lysine uit China een voorlopige anti-dumpingheffing opgelegd. Het risico is dat de prijs hierdoor omhoog gaat.

De export van varkensvlees (inclusief bijproducten) van de EU27+VK stabiliseerde in 2024. Ook al is de export van spiervlees en verwerkte producten met 5% gedaald ten opzichte van 2023, de export van bijproducten is met 7% gestegen. Vooral naar China (+8%; 55.220 ton) en naar de Filipijnen (+32%; 44.126 ton) heeft de EU27+VK meer bijproducten geëxporteerd in 2024. De export van varkensvlees (inclusief bijproducten) van januari 2025 was ook bijna hetzelfde als een jaar geleden.

De VS heeft pas een heffing van 10% opgelegd op de import (inclusief varkensvlees) uit de EU27+VK. De impact op Europese markt zal waarschijnlijk klein zijn, aangezien de VS maar 3% van het totale exportvolume van varkensvlees uit de EU27+VK voor hun rekening neemt. Denemarken, Polen, Spanje en Nederland zijn de grootste importeurs van de VS vanuit de EU (zie figuur 2).

De EU kan misschien voordeel halen uit de handelsoorlog tussen de VS en China. De hoge tegenheffingen door China op Amerikaanse varkensvleesproducten maken directe handel tussen de twee landen prijstechnisch onaantrekkelijk. Voor Europa biedt dit mogelijkheden door meer producten aan China te leveren. Spiervlees uit Brazilië heeft wel een betere prijs ten opzichte van Europees varkensvlees. China heeft wel meer behoefte aan bijproducten dan aan spiervlees. In 2024 was de VS verantwoordelijk voor 6% van de totale import van spiervlees door China, maar 27% van de Chinese import van varkensvleesbijproducten (zie figuur 3). Europa heeft mogelijk meer kansen om dit gat in te vullen want het overgrote deel van de Braziliaanse slachterijen is niet goedgekeurd voor het exporteren van bijproducten naar China. Maar het lopende Chinese anti-dumping onderzoek naar Europees varkensvlees blijft een risico voor de Europese exporteurs.

Meer leveren aan China betekent in ieder geval lagere volumes naar andere landen. RaboResearch denkt niet dat Europa haar volume zal kunnen opschalen, onder andere door de ingezette dalende varkensvleesproductie in Europa.

Aan de andere kant zullen andere landen, zoals Vietnam, mogelijk hun import vanuit de VS willen verhogen om te onderhandelen over de tarieven van de VS. Dit is een risico voor andere exporteurs, zoals Europa.

De situatie rondom importheffingen zal in de komende maanden verder ontwikkelen en de handelsstromen gaan zeker verschuiven als gevolg van deze heffingen. Exporteurs zullen daardoor hun handelwijze gaan aanpassen.