De Industriële Revolutie van de 21ste eeuw

Aan deze update werkte Daan van Unen mee, retail banking trainee bij Rabobank.

Om Nederland op technologisch gebied sturing te geven, heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat samen met bedrijven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen de Nationale Technologie Strategie opgesteld. Deze strategie dient als leidraad voor investeringen, samenwerking en beleid op het gebied van technologie. Zij heeft als doel om de internationale concurrentiepositie van Nederland te versterken, maatschappelijke uitdagingen op te lossen en de nationale veiligheid te waarborgen. Centraal in de strategie staat het identificeren van tien prioritaire sleuteltechnologieën. Deze zijn geselecteerd uit een lijst van 44 sleuteltechnologieën op basis van een analyse van de huidige Nederlandse sterktes, toekomstige kansen en de maatschappelijke relevantie ervan. Het gaat om technologieën waarin Nederland al uitblinkt of waarin een unieke positie kan worden opgebouwd. Deze technologieën zijn:

De Nederlandse industrie speelt een belangrijke rol op het gebied van deze technologieën. Van machinebouw tot chemie, van elektronica tot hightech systemen: het is een sector die niet alleen producten maakt, maar ook technologie ontwikkelt, toepast en opschaalt. Daarom speelt juist deze sector een leidinggevende rol bij het realiseren van maatschappelijke transities zoals digitalisering en verduurzaming.

Daarnaast neemt de internationale concurrentie toe en wordt technologie door geopolitieke spanningen steeds vaker gebruikt als middel om invloed uit te oefenen. Een concreet voorbeeld hiervan is de exportbeperking die de Verenigde Staten heeft opgelegd aan ASML, waardoor het bedrijf bepaalde chipmachines niet meer aan China mag leveren. In dit landschap is het voor Nederland essentieel om weloverwogen keuzes te maken. De Nationale Technologie Strategie speelt hierin een cruciale rol door focus aan te brengen op een selecte groep technologieën. Deze focus is noodzakelijk omdat ons land simpelweg te klein is om op alle fronten voorop te lopen.

Technologie is de kern van industriële vernieuwing. Van slimme algoritmes die zelf beslissingen nemen tot materialen die energie opslaan, en van sensoren die realtime data genereren tot robotarmen die producten sorteren: de industrie wordt slimmer, duurzamer en flexibeler. De sleuteltechnologieën uit de NTS veranderen de industrie fundamenteel op twee manieren:

Van automatisering naar autonomie

Waar automatisering jarenlang draaide om het vervangen van handmatige arbeid door machines, gaan we nu een stap verder: naar autonome systemen die zelfstandig beslissingen nemen, leren van data en zichzelf continu verbeteren. Dankzij de opkomst van kunstmatige intelligentie en geavanceerde mechatronica kunnen productielijnen zich aanpassen aan veranderende omstandigheden zonder menselijke tussenkomst. Denk aan zelflerende robots die afwijkingen in producten herkennen en direct bijsturen. Denk ook aan voorspellingen voor onderhoud, waarbij sensoren en algoritmes storingen detecteren nog voordat ze optreden. Dit voorkomt stilstand en verlaagt kosten.

Deze ontwikkeling betekent de verschuiving van statische, vooraf geprogrammeerde processen naar dynamische, zelfsturende systemen. Hierdoor is de fabriek van de toekomst niet alleen efficiënter, maar ook sneller, slimmer en flexibeler.

Van lineair naar circulair

De klassieke industriële keten met grondstoffen erin en afval eruit is niet langer houdbaar. Grondstoffen worden schaarser, milieuregels strenger en ook klanten worden langzaam maar zeker kritischer. Technologie maakt het mogelijk om deze lineaire keten om te buigen naar een circulair model, waarin reststromen worden hergebruikt en broeikasgassen worden omgezet in waardevolle grondstoffen.

Procestechnologieën maken het bijvoorbeeld mogelijk om plastic afval chemisch te recyclen tot nieuwe grondstoffen, of om CO₂ te gebruiken als bouwsteen voor kunstmest of synthetische brandstoffen. Daarnaast zorgen technologische ontwikkelingen ervoor dat batterijen efficiënter worden. Hierdoor kan duurzame energie beter worden opgeslagen en benut.

Een circulaire benadering is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de concurrentiepositie. Bedrijven die hun afhankelijkheid van primaire grondstoffen verminderen en hun ecologische voetafdruk verkleinen, zijn beter voorbereid op toekomstige regelgeving en zijn aantrekkelijker voor klanten en investeerders.

De technologische transities die de industrie doormaakt, zijn geen verre toekomst meer; ze zijn al begonnen. Toekomstgerichte ondernemers stellen niet de vraag óf ze moeten veranderen, maar hoe ze dat het beste kunnen aanpakken. Ondernemers die nu stappen zetten, bouwen aan hun voorsprong van de toekomst. We geven een aantal tips om je op deze toekomst voor te bereiden:

1. Ontwikkel een technologische visie
   De snelheid waarmee nieuwe technologieën zich ontwikkelen maakt adoptie ervan steeds crucialer. Het is een factor die bepaalt of een bedrijf meebeweegt of achterblijft. Dat vraagt om een duidelijke visie: welke rol moeten nieuwe technologieën in jouw bedrijf gaan spelen? En ben je bereid om daarin te investeren? Niet alleen financieel, maar ook in tijd, aandacht en aanpassingsvermogen binnen je organisatie.
2. Weet wat er speelt
   Technologie verandert razendsnel; wat vandaag innovatief is, kan morgen alweer achterhaald zijn. Deze snelle veranderingen bieden volop kansen, maar brengen ook de nodige uitdagingen met zich mee. Want op welke technologie moet je inzetten? Vooral binnen het MKB leidt dit tot lastige keuzes, aangezien hier de ruimte voor investeringen in innovatie vaak beperkt is. Juist daarom is het voor ondernemers die willen meebewegen essentieel om goed op de hoogte te zijn van de laatste ontwikkelingen. Welke technologieën zijn in opkomst? Wat doen concurrenten? En welke toepassingen zijn al rendabel? Door actief kennis te verzamelen via vakmedia en brancheorganisaties blijf je scherp en kun je tijdig inspelen op veranderingen.
3. Zoek samenwerkingen op
   Vanuit samenwerking met andere bedrijven en kennisinstellingen ontstaan vaak nieuwe inzichten en toepassingen. Door actief te netwerken of deel te nemen aan innovatieprogramma’s blijf je niet alleen op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, maar vergroot je ook je innovatiekracht. Samenwerking versnelt het leerproces, verlaagt de risico’s en opent de deur naar kennis en talent die je zelf misschien niet in huis hebt. Ook Rabobank ziet in de praktijk het positieve effect: samenwerking versnelt de adoptie van nieuwe technologieën, leidt tot het door-ontwikkelen van technologie binnen Nederland en zorgt voor betere bedrijfsresultaten en meer groei.
4. Investeer in toekomstgericht personeel
   Technologie is pas echt waardevol als mensen er goed mee kunnen werken. Daarom is het essentieel om te investeren in een personeelsbestand dat klaar is voor de toekomst. Dat begint met digitale vaardigheden versterken en ruimte bieden voor bij- en omscholing. Daarnaast is het essentieel om jong talent met technologische expertise aan te trekken om de innovatiekracht op peil te houden. Bedrijven die hun medewerkers actief meenemen in de technologische ontwikkelingen bouwen niet alleen aan innovatie maar vergroten ook de betrokkenheid, flexibiliteit en inzetbaarheid.

Rabobank speelt een actieve rol in het ondersteunen van technologische innovatie binnen de industrie. Als coöperatieve bank bieden we financieringsoplossingen voor zowel bedrijven die technologie ontwikkelen als ondernemers die deze willen toepassen. Dit gebeurt via specifieke leningen en investeringsfondsen, zoals de Rabo Innovatielening, Rabo Investments en het Rabo Transitiefonds.

Ook startups en scale-ups kunnen rekenen op ondersteuning van een speciaal Startup & Scale-up team, zelfs in vroege ontwikkelfases zonder bewezen resultaten. Daarnaast helpt Rabobank bedrijven om technologische toepassingen te realiseren, zoals digitalisering, robotisering en verduurzaming, met passende financiële producten die innovatie stimuleren.

Naast financiering zet Rabobank sterk in op netwerkvorming en kennisdeling. Via initiatieven zoals Money Meets Ideas, samenwerkingen met kennisinstellingen en het organiseren van regionale events verbindt de bank ondernemers met investeerders, experts en andere relevante partijen. Als kennispartner biedt Rabobank bovendien begeleiding bij strategische keuzes, zoals fusies, internationale uitbreiding en het benutten van subsidies. Dankzij gespecialiseerde teams en sectormanagers helpt de bank ondernemers niet alleen met kapitaal, maar ook met inzicht en richting om hun ambities waar te maken.