Personeelskosten en BTW-verhoging zetten marges in horeca onder druk

De omzet van de horecasector groeide in het tweede kwartaal met 5,5%. Hoewel ook de eerste maanden van 2025 positieve cijfers toonden, moet deze groei wel in perspectief worden gezien. Want als we kijken naar de ontwikkeling van dezelfde periode in 2024, zorgde het slechte voorjaarsweer voor tegenvallende volumes. Daardoor was het te verwachten dat de productie in de sector in het tweede kwartaal zou groeien (zie figuur 1). We denken dat deze groei in de rest van het jaar doorzet, maar de situatie blijft kwetsbaar. Dit zijn onze verwachtingen voor de diverse subsectoren.

Restaurants

Volumes nemen in 2025 waarschijnlijk iets toe als gevolg van de koopkrachtstijging bij de consument. We verwachten een lichte groei van 1,5%. Door de toename van volumes en prijzen, stijgt de omzet van restaurants naar verwachting met 2,5%. Dit is lager dan eerder verwacht, vooral door tegenvallende cijfers in juli.

Fastfood

De fastfood- of fastservicesector lijkt van alle subsectoren binnen horeca en recreatie het meeste last te hebben van de inflatie. Prijzen zijn verhoogd, maar volumes blijven achter. Al sinds het tweede kwartaal van 2023 dalen de volumes in deze subsector. Inmiddels zien we dat de volumes stabiliseren, maar de inflatie blijft een grote uitdaging voor deze subsector.

Cafés

Cafés hebben altijd al relatief veel last als de economie hapert. Ondanks de koopkracht- en consumptiestijging, zal de omzetgroei voor veel cafés in 2025 toch komen door hogere prijzen. Wel laat het eerste halfjaar een licht positieve ontwikkeling in volume zien. Vooral het tweede kwartaal was relatief goed vergeleken met dezelfde periode vorig jaar.

Hotels

In de hotelsector zien we tot nu toe een gemengd beeld. Bezettingsgraden stabiliseren, maar kamerprijzen staan onder druk. Vooral in Amsterdam en omgeving stijgen kamerprijzen moeizamer met de inflatie mee en zijn dalingengeen uitzondering meer. Andere hotels, bijvoorbeeld aan de kust, presteren beter. Daar konden de kamerprijzen in vooral mei en juni wel iets omhoog. Ook zien we dat investeringen in de hotelsector worden uitgesteld. Dat komt door onzekerheid over de geplande BTW-verhoging en het effect op de marges in 2026 en daarna. We verwachten dat de omzetgroei in 2026 door diezelfde BTW-verhoging tot stilstand komt.

Campings en vakantieparken

Voor vakantieparken en campings was het begin van 2025 nog een beetje zwak. Maar dit is in het tweede kwartaal ruimschoots goed gemaakt. Het mooie weer, zorgde voor een positieve ontwikkeling van de bezetting en omzet. De omzet groeide met bijna 6%. Ook de zomer verliep goed, ondanks het wisselvallige weer. Wel lijken (buitenlandse) toeristen wat voorzichtiger met hun overige uitgaven door de gestegen prijzen.

Personeel en inkoop zijn de belangrijkste kostenposten binnen de horeca. Deze kosten ontwikkelen zich ook na de coronaperiode sterk. Inkoopkosten stijgen door de inflatie en personeelskosten stijgen nog harder door de krappe arbeidsmarkt en de verhoging van het minimumloon.

CAO-lonen zijn sinds 2020 met 25,1% gestegen. Dit percentage ligt hoger voor de werkelijke lonen, door krapte op de arbeidsmarkt en het feit dat ondernemers lonen harder laten stijgen dan de CAO. Hierdoor nemen de personeelskosten niet alleen absoluut fors toe, maar zien we dat ook het percentage loonkosten ten opzichte van de omzet toeneemt.

Voor de coronaperiode lagen de personeelskosten bij een eetgelegenheid op 30 tot 33% van de omzet, maar inmiddels is dat 36 tot 40%. Waar de prijsstijgingen van de inkoop overwegend goed kunnen worden doorgelegd aan de klant, is dit met de personeelskosten duidelijk anders. De hogere personeelskosten drukken steeds vaker op de marges. Horecabedrijven kunnen hierop besparen door efficiënter te werken. Dat kan bijvoorbeeld door technologische aanpassingen, zoals de inzet van kunstmatige intelligentie (AI). Maar ook het verhogen van de prijzen op drukke avonden (dynamic pricing) kan de marges verbeteren.

De gestegen personeelskosten worden zoals eerder gezegd gedreven door onder meer de krapte op de arbeidsmarkt. Hoewel de situatie lijkt te verbeteren, is de vacaturegraad vergeleken met andere sectoren nog steeds hoog (zie figuur 2). Ook historisch is het aantal vacatures per 1000 banen hoog te noemen. De situatie is nu vergelijkbaar met 2019 toen de vacaturegraad ook rond de 55 lag. Wel is het een halvering van de situatie net na de coronaperiode in het eerste kwartaal van 2022.

Het toerisme in Nederland heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld, en is in 2024 bijna volledig hersteld van de impact van de coronapandemie. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) besteedden Nederlandse en buitenlandse toeristen in 2024 samen ruim 111,2 miljard euro in Nederland, een stijging van bijna 6 miljard ten opzichte van 2023. = Toeristen uit Nederland, waren in 2024 goed voor ongeveer twee derde van de totale uitgaven (67,3 miljard euro).

Buitenlandse toeristen besteedden 38,2 miljard euro, een groei van ruim 5% vergeleken met het voorgaande jaar. Hoewel het binnenlands toerisme nog steeds dominant is, groeit het aandeel van buitenlandse bezoekers sneller en is deze groep belangrijker geworden voor bestedingen in hotels, vakantieparken en restaurants Zij zijn verantwoordelijk voor meer dan de helft van de stijging van de totale bestedingen. Deze trend zagen we al voor de coronaperiode, maar is alleen maar verder doorgetrokken.

Ook de toegevoegde waarde van het toerisme aan de Nederlandse economie is gestegen. In 2024 bedroeg die 40 miljard euro. Daarmee steeg het aandeel van toerisme in het bruto binnenlands product (bbp) naar 4%, tegenover 3,9% in 2023 Dit betekent dat het toerisme harder groeit dan de totale economie. Al was dit verschil voor de coronaperiode groter.

Hoewel het toerisme in Nederland en de rest van de wereld groeit, is er voor Nederland wel een risico door de geplande BTW-verhoging voor 2026. Onderzoek van Significant toont aan dat prijsverhogingen leiden tot minder vraag naar Nederlandse accomodaties. Zo overweegt tot wel 30 procent van de doelgroep om uit te wijken naar een accommodatie in het buitenland en zelfs 5 procent geeft aan dat ze niet meer op vakantie zullen gaan.

Dit legt druk op marges van logiesaanbieders, maar ook op restaurants en retail in toeristische gebieden. In een eerdere publicatie schreven wij al dat de sector in de tijd terug wordt geworpen.