De overheid verdient een grote pluim

Alle seinen staan inmiddels op groen: transactiedata van de Rabobank wijzen op een opleving van de particuliere consumptie, het producentenvertrouwen is het hoogst in drie jaar tijd en de investeringen zijn nu alweer terug op het niveau van voor de coronacrisis.

De verwachtingen voor de Nederlandse economie zijn dan ook een stuk rooskleuriger dan die voor de meeste andere Europese landen. In Frankrijk verwachten we pas begin 2022 volledig herstel van de economie en in Italië, Spanje en het VK is dit zelfs 2023. De VS heeft de economische verliezen naar verwachting wel eerder ingelopen dan Nederland.

Er zijn verschillende factoren die een rol hebben gespeeld in de veerkracht van de Nederlandse economie. Zo had ons land een relatief gunstige uitgangspositie voorafgaand aan de coronacrisis, met een extreem lage werkloosheid (2,9 procent) en een relatief lage staatsschuld. Ook hielp mee dat de Nederlandse economie minder dan die van bijvoorbeeld Zuid-Europese landen afhankelijk is van toerisme, een sector die sterk geraakt is door de coronacrisis. Daarnaast waren Nederlanders al bekend met het fenomeen online winkelen en thuiswerken, waardoor ze zich relatief gemakkelijk wisten aan te passen aan de nieuwe situatie. Tot slot zullen natuurlijk de steun- en herstelpakketten van de overheid een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan het herstel. En hoewel uit recent onderzoek blijkt dat die overheidssteun door bedrijven deels is gebruikt om verliezen op te vangen die niet direct gerelateerd waren aan de coronacrisis, blijkt uit ander onderzoek dat de steun in ieder geval terecht is gekomen bij bedrijven met een betere kwaliteit van managementpraktijken.

Vooral opmerkelijk is dat het robuuste herstel van de Nederlandse economie is gerealiseerd met relatief weinig overheidssteun. In Nederland is in 2020 slechts 4,5 procent van het bbp aan directe steun verleend (zonder garanties en leningen), terwijl dit in het VK en de VS 16,5 procent was. De economie aan de andere kant van de Atlantische oceaan is, zoals gezegd, waarschijnlijk sneller boven Jan dan de onze, maar ze betalen er dus ook een veel hogere prijs voor. De staatsschuld is in de VS namelijk al met meer dan 23 procentpunt (!) gestegen, terwijl dit in Nederland ‘slechts’ 6 procentpunt bedraagt (zie figuur 2). En als de inflatie zo hard blijft doorstijgen in de VS door de enorme stimuleringspakketten kan zelfs niet worden uitgesloten dat de Amerikaanse centrale bank op een gegeven moment op de rem moet trappen. Dit zou het Amerikaanse economische herstel abrupt de nek om kunnen draaien.

Kortom: Nederland staat er van de Westerse economieën misschien wel het beste voor als we kijken naar het tempo van het economische herstel, de ontwikkeling van de staatsschuld en de hoogte van de inflatie. En daarvoor krijgt ook de overheid wat ons betreft een grote pluim. De steun- en herstelpakketten zijn met grote snelheid en daadkracht opgetuigd, hebben het herstel een steun in de rug gegeven en waren relatief beperkt qua omvang.

Is het werk van de overheid daarmee ook klaar? Absoluut niet. Er liggen voor een nieuw kabinet noodzakelijke opgaven om onder andere de vastgelopen woningmarkt vlot te trekken, de energietransitie eindelijk eens te versnellen, de productiviteitsgroei te stimuleren en het complexe stelsel van inkomstenbelasting en toeslagen te hervormen. Veel van deze dossiers zijn de afgelopen jaren simpelweg doorgeschoven naar de toekomst. Als de overheid op deze dossiers met dezelfde daadkracht, slimheid en doortastendheid zou handelen als waarmee de coronacrisis is aangepakt, gaat Nederland wat ons betreft een economisch zonnige toekomst tegemoet.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws - Opinie.