Onderzoek
Verenigd Koninkrijk blijft een belangrijke handelspartner voor de handel in varkensvlees
De aanvankelijk forse impact van Brexit op de handel in varkensvlees tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie is niet blijvend van aard. Ondanks hogere transactiekosten verwachten we dat de handel in varkensvlees tussen beide in de toekomst gewoon doorgaat. Voor Nederlandse exporteurs blijft de Britse varkensvleesmarkt kansen bieden.
Britse invoer van varkensvlees grotendeels hersteld
De impact op de totale invoer had erger kunnen zijn. Maar gelukkig hield de sector al rekening met mogelijke verstoringen na Brexit. Daarom werd de Britse invoer van varkensvlees vanaf september 2020 al flink uitgebreid. Tussen het vierde kwartaal van 2020 en het eerste kwartaal van 2021 daalde de invoer van varkensvlees met 14 procent ten opzichte van de periode 2019Q4-2020Q1. Na de eerste drastische daling in januari 2021 (-59 procent ten opzichte van januari 2020) is de invoer vanuit de meeste landen zich aan het herstellen maar voor het gehele jaar valt het toch 11 procent lager uit dan in 2020. De invoer uit Nederland bleef op jaarbasis het hele jaar gelijk.
Brexit en corona hebben geleid tot arbeidstekort
De Britse varkensvleessector is net als andere voedingssectoren zwaar geraakt door het verlies van arbeidskrachten uit de Europese Unie (EU). Dit heeft ernstige gevolgen voor de verwerking en het vervoer van varkensvlees. Vleesverwerkende bedrijven in het VK zijn sinds Brexit ongeveer 15 procent van hun werknemers kwijtgeraakt. De coronapandemie en de lockdowns en verwante maatregelen hebben daar niet bij geholpen. Maar het is moeilijk om de exacte impact hiervan te bepalen. Door de reisbeperkingen als gevolg van corona werd het voor arbeidsmigranten lastiger om tussen hun thuisland en het Verenigd Koninkrijk (VK) te pendelen. Ook ontstond er door corona grote vraag in andere sectoren waardoor werknemers uit de vleesindustrie zijn overgestapt.
Tekort aan arbeidskrachten leidt tot verschuivingen in invoer
Het tekort aan arbeidskrachten in de Britse vleesverwerkende industrie heeft ook zijn weerslag op het soort producten dat het VK invoert. In 2021 kelderde de invoer van varkensvlees met been
(-34.000 ton, -34 procent jaar-op-jaar) bijvoorbeeld. Waarschijnlijk omdat uitbenen arbeidsintensief en zwaar werk is (zie figuur 1).
Figuur 1. Verschuivingen in de Britse invoer van varkensvlees, 2021 vs. 2020
Stijgende kosten en personeelstekort in het VK moeten worden aangepakt
Om het evenwicht op de Britse varkensvleesmarkt te herstellen, moet er wat gebeuren. Wij zien een aantal aandachtspunten. Hoewel de spanningen tussen de EU en het VK minder zullen worden, kan de varkensvleeshandel tussen de landen ten eerste blijvend afnemen door hogere transactiekosten en door geopolitieke ontwikkelingen. Ten tweede moeten de varkensvleesprijzen in het VK omhoog. De hogere invoerkosten, maar ook de druk op de marges veroorzaakt door de inflatie in Europa waarmee landbouwbedrijven te kampen hebben (vanwege hogere voer-, vracht- en energiekosten), moeten worden gecompenseerd. Ten derde zet het personeelstekort, vooral in de vleesverwerkende industrie, waarschijnlijk een rem op de groei van de Britse varkensvleesproductie. Als gevolg zullen er in de toekomst zeker kansen blijven bestaan voor Nederlandse leveranciers in het VK, met name voor producten met een hogere waarde (bijvoorbeeld producten die aan hogere dierenwelzijnsnormen voldoen). Ook zal de verwerkende industrie in het VK in haar groei gehinderd blijven door personeelstekorten. Dit kan voor Nederlandse leveranciers kansen bieden om extra toegevoegde waarde te creëren bij de verwerking.