Cultuur en duurzaamheid komen samen in Oisterwijk!

Het is niet zomaar een cultureel uitstapje: de voorstelling vormt het hart van een gezamenlijk educatieprogramma over duurzaamheid, mogelijk gemaakt door een samenwerking tussen de gemeente Oisterwijk, Tiliander en Rabobank Hart van Brabant.

Die samenwerking is essentieel, benadrukt cultuurcoach Tiny van Hal, die namens de gemeente het cultuureducatieprogramma coördineert. ‘Ons doel is dat álle kinderen in Oisterwijk opgroeien met cultuur. Niet alleen wie thuis al naar theater, concert of museum gaat, maar juist ook de kinderen voor wie dat niet vanzelfsprekend is. Door scholen, gemeente, culturele instellingen en maatschappelijke partners samen te brengen, kunnen we drempels verlagen en cultuur toegankelijk maken voor iedereen.’

Een knipoog van de zon, gespeeld door het theatergezelschap De Verschilmakerij, is een voorstelling die bewustzijn op het gebied van duurzaamheid en het milieu op een lichtzinnige manier probeert over te brengen. Het stuk maakt gebruik van humor, muziek en een opvallend decorstuk: een grote metalen container midden op het podium. Die container blijkt omgebouwd tot een denkbeeldige ‘recycle-machine’, waarmee personages laten zien hoe afval een tweede leven kan krijgen.

Waar de voorstelling vooral in uitblinkt, is de manier waarop een abstract en soms bedreigend onderwerp – klimaatverandering en omgang met de planeet – terug wordt gebracht naar de leefwereld van kinderen. Ze zien dat afval kan veranderen in nieuwe materialen en horen dat kleine keuzes al een verschil maken. ‘Dat is precies waarom we voor deze voorstelling kozen’, zegt Lizan Pennings, communicatiemedewerker van Tiliander. ‘Je hoeft kinderen niet te overtuigen met cijfers of grote verhalen. Je kunt het gewoon dichtbij brengen, met spel en humor.’

De reacties uit de zaal benadrukken dat. Er wordt gelachen, geroepen en meegeleefd. Maar er zijn ook momenten van stilte, bijvoorbeeld als de zon in de voorstelling ziek blijkt te zijn. In dat moment herkennen de kinderen dat het onderwerp echt ergens over gaat.

Tiliander speelt in deze samenwerking een spilfunctie. Het cultuurcentrum organiseert jaarlijks meerdere jeugdvoorstellingen en onderhoudt de verbinding met scholen en gezelschappen. ‘We willen dat kinderen Tiliander leren kennen als een plek die ook van hen is’, zegt Pennings. ‘Een plek waar je mag komen, waar je nieuwsgierig mag zijn, waar je kunt kijken en iets kunt meemaken. Zelfs in een relatief welvarende gemeente als Oisterwijk zijn er genoeg kinderen die nog nooit in een theater zijn geweest. Dit programma verandert dat. Pennings herkent bovendien dat leerlingen die één keer een positieve theaterervaring hebben gehad, vaak terugkomen. Niet altijd meteen, maar het zaadje is geplant.

‘Een knipoog van de zon’ is onderdeel van de cultuureducatie op alle Oisterwijkse basisscholen, in dit geval bedoeld voor kinderen uit groep 5 en 6, dus in de leeftijd van 7 tot en met 9 jaar. Tiny van Hal zorgt er als cultuurcoach namens de gemeente Oisterwijk voor dat alle basisschoolkinderen één keer per jaar een professionele voorstelling bezoeken. Voor scholen apart is dit lastig te organiseren en niet betaalbaar. Doordat alle scholen deelnemen en door de samenwerking met Rabobank en Tiliander kan het nu wel. ‘Met het bezoek aan de voorstellingen ontwikkelen leerlingen zich als publiek’, aldus Van Hal. Maanden van tevoren speurt zij het aanbod van de gezelschappen af en probeert ze een divers programma samen te stellen, het liefst elk jaar een andere discipline. ‘Met deze voorstellingen wordt de drempel om naar een theater te gaan verlaagd en de kansengelijkheid vergroot’, zegt ze.

Door samenwerking met de Rabobank kon na afloop van de voorstelling voor enkele groepen leerlingen een workshop ‘beeldende kunst met afval’ worden aangeboden als verwerking van het bezoek aan de voorstelling. Dat afval wordt gebruikt om kunstwerken te maken die vervolgens twee weken lang in Tiliander worden geëxposeerd. Zo wordt het onderwerp zichtbaar in de leefomgeving van de kinderen zelf – eerst op straat, vervolgens in de publieke ruimte.

Twee jaar geleden zocht Rabobank Hart van Brabant actief de samenwerking met Tiliander en sociaal-cultureel centrum Den Boogaard in Moergestel. Daarmee wilde de bank cultuurprojecten mogelijk maken die meer mensen in de gemeenschap bereiken dan zou gebeuren met een eenmalige sponsoring. ‘We ondersteunen dit soort initiatieven als bank graag, omdat cultuur bijdraagt aan verbinding, creativiteit en ontwikkeling van jonge mensen’, zegt Joris Wagenmakers, adviseur marketing en coöperatie bij de bank. ‘En omdat de thema’s die hier aan bod komen – zuinig omgaan met grondstoffen, goed zorgen voor de wereld – niet alleen iets zijn voor volwassenen. Als je kinderen op jonge leeftijd laat zien dat zij invloed hebben, groeit daarmee ook hun gevoel van verantwoordelijkheid.’