Sporten Onvergetelijk, speciaal voor mensen met dementie

Woensdagmiddag, 15.00 uur. In de gymzaal van de Bonte Veer is het weer een gezellige boel. Een softbal gaat over en weer, tot groot vermaak van de deelnemers. Even later doet een groepje mee aan hoefijzer gooien, richting een soort basket. ‘Het is echt leuk om hier elke week naar toe te gaan’, zegt een deelnemer op leeftijd. Een vrouwelijke medespeler voegt eraan toe: ‘En het is goed voor je.’

We zijn vandaag op bezoek bij project Sporten Onvergetelijk in Enkhuizen. Wekelijks bezoekt een aantal ouderen dit bijzondere lesprogramma. ‘Het is echt een groot succes’, vertelt begeleidster Evelien Scherpenzeel (16). ‘Je ziet mensen genieten. Ze zijn bezig, maken een praatje en gaan altijd vrolijk weer naar huis.’

Hoe ziet het lesprogramma eruit? Begeleidster Roxanne Voorn (16): ‘We beginnen vaak met een warming up die bestaat uit oefeningen met een softbal. Daarna gaan we twee rondjes lopen en vervolgens zijn er verschillende oefeningen. Zo kan er worden ‘gefietst’ en volleybal worden gespeeld met een ballon. Ook is er hoefijzer gooien, waarbij we verschillende gewichten gebruiken.'

Evelien: ‘Als een deelnemer even geen zin heeft of moe is, gaan we samen zitten. Dan praten we wat en begin ik bijvoorbeeld met het overgooien van een bal. Dat doen we steeds sneller en op een gegeven moment merk je dat iemand er weer lol in begint te krijgen. Het is bij iedere persoon anders. Door met elkaar in gesprek te blijven ontdek je al snel wat de persoonlijke wensen en mogelijkheden zijn. We kunnen mensen die aandacht ook geven, want meestal zijn er vier van de vijf vaste begeleiders tijdens de les aanwezig.’

Hans de Vries (70) is coördinator, leskracht en grondlegger van sporten met een beperking. ‘Ik heb altijd gedacht: als ik ooit nog iets ga doen, is het voor mensen met een beperking’, vertelt hij. ‘Voor deze doelgroep heb ik een warm hart. Toen ik met pensioen ging, zag ik mijn kans schoon. Ik ging aan de slag, bouwde een netwerk op en als eerste is Speciaal Sporten van start gegaan.’

Het sporten voor mensen met een beperking bestaat bij Gymsport Enkhuizen inmiddels uit: sporten met een verstandelijke beperking (Speciaal Sporten), sporten met een fysieke beperking (Sporten Extra), sporten met een visuele beperking (Sport Unlimited) en Sporten met Dementie. De lessen worden elke woensdagmiddag gegeven, met uitzondering van de schoolvakanties.

Het was een schot in de roos. ‘Je ziet dat deelnemers veel plezier hebben. Ze ontdekken dat ze veel meer kunnen dan wij en zij denken. Zo doen we soms een balansoefening op de witte lijnen op de vloer van de sportzaal. Sommigen doen probleemloos de ooievaarsstand, weliswaar met enige ondersteuning. Die blijdschap die je dan ziet, is geweldig. Uitgangspunt is dat iedereen op eigen niveau sport en beweegt. Leuk is ook dat er vaak familieleden en mantelzorgers aanwezig zijn, dat geeft een soort familiegevoel.’

Volgens Hans heeft het sporten een duidelijke sociale functie: ‘Als mensen op de trainingsfiets zitten, komen al snel de verhalen over vroeger los. Bijvoorbeeld over de fietstocht die ze ooit maakten langs het IJsselmeer. Het is bijzonder dat deelnemers zo hun mooie herinneringen kunnen delen.’

‘Veel mensen met dementie hebben relatief minder afleiding’, zegt Frieda Tijs (72), voorzitter van Alzheimer Café Enkhuizen. ‘Door te sporten krijgen ze andere prikkels. Ze gaan naar buiten, daar knappen ze van op. Daarnaast is sporten gezond voor lichaam en geest. Wetenschappers hebben aangetoond dat dankzij beweging nieuwe verbindingen in de hersenen worden aangemaakt, daar geloof ik in. Maar het allerbelangrijkste is misschien nog wel dat mensen met dementie zich op een gezellige en vrolijke manier kunnen ontspannen.’

Frieda, die in haar werkzame leven gerontoloog (‘een psycholoog voor ouderen’) was, benadrukt dat tijdens de sportlessen niets moet. ‘Het gaat niet om de prestaties, dat maakt deze manier van sporten zo laagdrempelig.’ Dat sluit naadloos aan bij de leus van Gymvereniging Gymsport.

Hans de Vries: ‘Wie je ook bent en wat je situatie ook is: sporten moet voor iedereen toegankelijk zijn. Dus ook voor mensen met dementie. Met de projectsubsidie die we van de gemeente hebben gekregen, willen we onder meer gaan adverteren om nog meer mensen met dementie in beweging te krijgen. Want iedereen in West-Friesland kan meedoen aan de lessen.’

De eerste twee lessen zijn gratis. Mensen die geen vervoer hebben, kunnen een beroep doen op de vrijwilligers van de vereniging. Begeleidsters Evelien Scherpenzeel en Roxanne Voorn benadrukken dat het contact met mensen met dementie hen veel biedt. ‘Het is heel interessant’, zegt Evelien. ‘Dat merkte ik al toen ik stageliep bij Verpleeghuis Nicolaas in Lutjebroek. Ik werkte in een woongroep voor mensen met dementie, dat was een geweldige tijd.’ Roxanne Voorn heeft eenzelfde ervaring: ‘Het is leuk en dankbaar werk.’

Sporten Onvergetelijk vindt elke woensdagmiddag plaats, van 14.45 tot 15.45 uur, in de gymzaal van wijkcentrum De Bonte Veer aan de Wielewaal 1 in Enkhuizen. Wil je jezelf (of iemand) aanmelden voor één van deze lessen? Of wil je aan de slag als begeleider? Stuur dan een mail naar Hans de Vries, of bel hem op 06-83205270.