Snelle en forse daling zorgt voor een bear market

De begrippen bear en bull markets zijn typisch beleggingsjargon. Een bear market, oftewel berenmarkt, verwijst naar een negatieve trend. Een beer slaat immers omlaag om een prooi te vangen. Een bull market, oftewel stierenmarkt, verwijst juist naar een positieve trend. Een stier vecht namelijk met zijn hoorns omhoog. De dierennamen symboliseren dus de beweging die de koersen maken. In de data van de Amerikaanse S&P 500 Index zijn 15 bear markets en 14 bull markets zichtbaar sinds 1929. Beleggers zijn dus wel gewend aan stijgende, maar zeker ook dalende perioden. Toch bleef een bear market sinds de financiële crisis van 2008-2009 uit, tenzij de daling van 19,8% in 2018 wordt meegerekend.

Hoe lang de bear market duurt en hoe diep de negatieve trend is, worden voornamelijk bepaald door de ontwikkelingen in de economie. Wordt de economie hard geraakt, dan is de dalende koers van de bear market groter. Gemiddeld genomen daalde de S&P 500 Index tijdens een bear market ruim 38% en duurde deze 28 maanden. Daarna duurt het gemiddeld nog 60 maanden totdat de koers weer op het hoogste punt van voor een crisis komt. Rekening houdend met inflatie is dit zelfs 90 maanden. Historisch gezien duurt een bear market korter dan een bull market. Bear markets blijven echter langer in het geheugen zitten, door de paniek die er ontstaat en doordat mensen verliezen nu eenmaal liever vermijden. Deze bear markers worden daardoor vaak intenser beleefd.

Goldman Sachs* onderscheidt drie verschillende soorten bear markets: door een specifieke gebeurtenis, cyclisch en structureel. Dit onderscheid maakt de verschillen in ernst en effect duidelijk. Bear markets, die worden geïnitieerd door een specifieke gebeurtenis, zijn kortstondig (zo’n 9 maanden) en de daling bedraagt gemiddeld minder dan 30%. Een voorbeeld hiervan is de beurscrash van 1987, die grotendeels ontstond door politieke afspraken rond valuta en hoge waarderingen. De cyclische bear market wordt juist gedreven door bijvoorbeeld een renteverhoging, indien die leidt tot een recessie. Voorbeelden zijn de dalende markten in 1980 en 1990. Deze neerwaartse markt houdt langer aan, ongeveer 27 maanden, met een gemiddelde daling van 31%.

De structurele bear market is het meest negatief. Deze duurt gemiddeld 42 maanden en de gemiddelde daling is groter dan 50%. Het duurt gemiddeld maar liefst 111 maanden om terug te keren naar het hoogste punt van voor de crisis. Bij een structurele bear market spatten zeepbellen uiteen en wordt afgerekend met langdurige onevenwichtigheden. Voorbeelden zijn de internetzeepbel in 2000 en de crisis van 2008, waarbij de zeepbel in financiële producten en hypotheken het hele financiële systeem op het spel zette.

De huidige bear market kwam snel na de uitbraak van het coronavirus en het effect is nu al fors. In slechts 16 handelsdagen corrigeerde de S&P 500 Index meer dan 20% en leverde tot het dieptepunt op 23 maart ruim 34% in. De vraag is of de huidige coronacrisis een gebeurtenis is of dat deze structureler van aard is. Door alle lock downs en het stilleggen van een groot deel van de wereldwijde economie verkeren we al in een recessie. Hierdoor kan het coronavirus helaas niet meer als een gebeurtenis worden afgedaan.

De steun van overheden en centrale banken is essentieel om te voorkomen dat veel bedrijven failliet gaan. Zo’n 35% van de aandelenmarkten was in februari de klap van de crisis in 2008-2009 nog niet te boven. Die aandelenmarkten stonden over deze tienjaarsperiode nog op een verlies, exclusief dividend. In principe zijn de langetermijnvooruitzichten voor de meeste bedrijven nog niet aangetast, omdat de productiefaciliteiten en infrastructuur beschikbaar blijven. Ook kunnen winkels, restaurants en theaters na de coronacrisis weer gemakkelijk opstarten, mits zij toegang tot kasgeld hebben en verliescompensatie krijgen. Wel zijn er onzekerheden, zoals de geopolitieke conflicten en de langjarige steun van centrale banken. Voor de crisis en de koersval waren de waarderingen van aandelen echter niet extreem.

De ontwikkelingen rond het virus zijn uitermate onzeker en daarmee ook die voor de economie en de financiële markten. We gaan uit van een terugkeer naar een positievere markt, maar daarvoor moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Op dit moment is dat voornamelijk een niet-financiële voorwaarde, namelijk dat we het coronavirus onder controle krijgen. Daarnaast moeten de bedrijfsactiviteiten op gang komen en moeten we het dieptepunt van de recessie passeren. Dit gaat gepaard met veel volatiliteit, oftewel veel fluctuerende bewegingen op de aandelenmarkt. Ook hebben twee geopolitieke onzekerheden invloed op de terugkeer naar een positievere markt; de handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten, en het olieconflict tussen Saoedi-Arabië en Rusland. Wie nu geleidelijk aan belegt, krijgt te maken met forse koersbewegingen, maar wordt naar verwachting op de lange termijn wel beloond voor het genomen risico.

* Bear Essentials: a guide to navigating a bear market, Goldman Sachs, The Global Investment Research Division, 9 March 2020. Data vanaf 1835.

Goed om te weten. Aan beleggen zijn risico’s verbonden. De waarde van je belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen.