Vooruitblik Duitse verkiezingen: gaat de hand van de knip?

Op zondag 23 februari gaan de Duitsers naar de stembus. De verkiezingen zijn zonder meer spannend. De vorige keer was er een enorme verschuiving in de laatste weken.

De vraag is of de CDU haar favorietenrol onder Friedrich Merz dit keer kan waarmaken. Grootste risico voor de christendemocraten is dat hun kiezers weglopen naar de radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD) aan de ene kant (voor een scherp migratiebeleid) en naar SPD/Grünen aan de andere kant (die de AfD categorisch uitsluiten).

Dan is nog de vraag of drie kleinere partijen, die bungelen op 4-5% in de peilingen, de kiesdrempel van 5% halen. Zo niet, dan gaan die zetels naar de rest, die dan een stukje groter wordt dan de polls nu aangeven. Dat maakt het op voorhand lastig in te schatten welke regeringscoalities mogelijk zijn.

De algemene verwachting is dat er een coalitie van CDU en SPD komt. Hoe dan ook volgt na de verkiezingen een lange periode van onderhandelingen. Zelfs als er een duidelijke uitslag is, kun je als belegger geen langdurige impuls op de markt verwachten. Omgekeerd, als er geen duidelijke uitslag komt, kan dat nog een tijd boven de beurs blijven hangen.

De problemen van Duitsland zijn bekend. Er zijn gebrekkige investeringen gedaan in infrastructuur en woningen. De traditionele zware industrie (chemie, staal en auto’s) heeft te lijden onder de hoge gasprijzen en is kwetsbaar voor heffingen vanuit de VS.

Lichtpuntjes zijn er ook: er is een mooie opmars in robotica en elektronische componenten te zien en de kwaliteit van het elektriciteitsnetwerk is verbeterd. Er zijn zeker kansen voor Duitse ondernemingen in groene energie en defensie.

Veel discussie gaat erover wat het financieel-economisch beleid gaat worden van de nieuwe regering. Duitsland heeft een strikte begrotingseis in de wet verankerd, de zogeheten Schuldenbremse. Het begrotingstekort mag niet meer dan 0,35% van het bruto binnenlands product (bbp) zijn.

Economen en beleggers hopen er al lang op dat die van tafel gaat, maar de kans daarop is klein. De meeste partijen zijn er voor om die te handhaven. En er is een tweederdemeerderheid nodig voor zo’n grondwetswijziging.

De oplossing zal de nodige politieke stuurmanskunst eisen. Merz heeft al aangegeven dat bepaalde langetermijninvesteringen buiten de boeken moeten worden gehouden. Op die manier wil hij weer ruimte creëren voor publieke investeringen, maar de hand op de knip houden in het sociale domein.

Een andere optie is om een aantal uitgaven naar de EU-begroting te verschuiven. Er is immers veel te zeggen voor een Europese samenwerking op defensie. Beleggers zouden dat zeker waarderen.

Zou een ruimer begrotingsbeleid Duitslands kredietwaardigheid en daarmee zijn status als kern van de eurozone aantasten? We verwachten van niet. Die basis wordt alleen maar sterker als er meer Duitse staatsobligaties (Bunds) voorhanden zijn.

Het renteverschil tussen Nederland en Duitsland van pak ’m beet 20 basispunten (0,20%) heeft niets te maken met het verschil in kredietwaardigheid, maar alles met de beschikbaarheid van de obligaties en het gemak om ze te verhandelen.

Ter illustratie: het AAA-land met de beste rapportcijfers is Luxemburg, met een staatsschuld die 20% van het bbp bedraagt (tegen 62% voor Duitsland en 56% voor Nederland). Toch betaalt Luxemburg 0,5% meer dan Duitsland op de obligaties. Dat heeft alles te maken met het feit dat die obligaties zo beperkt voorhanden zijn.

Bovendien: als Duitsland wat meer investeert en een verbetering van de productiviteit kan bewerkstelligen, is dat goed voor het verdienvermogen en daarmee voor zijn debiteurenstatus.

Goed om te weten. Aan beleggen zijn risico’s verbonden. De waarde van je belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen.