Analyse: machtigste centrale bankier loopt op eieren bij ‘famous last words’

Als president van de Fed (de Amerikaanse centrale bank) zal Powell vrijdag spreken op de jaarlijkse conferentie van centrale bankiers in het skioord Jackson Hole.

Het is mogelijk dat hij in de Rocky Mountains al een voorschot neemt op een eventuele renteverlaging in september. Het is duidelijk dat beleggers daarop hopen, maar zo’n verlaging is nog niet helemaal ingeprijsd.

Als Powell vindt dat de markt daar iets te optimistisch over is, zou hij de speech kunnen gebruiken om de verwachtingen te temperen.

Het is ook voorstelbaar dat hij het nog te vroeg vindt om hierover uitsluitsel te geven: het rentebesluit staat pas voor 17 september op de agenda. Voor die tijd komen er nog genoeg cijfers naar buiten, waaronder een nieuw inflatierapport.

Dat betekent niet dat de markten niet zullen reageren op zijn speech. Het wordt immers een interessant moment. De voorzitter van de Fed heeft waarschijnlijk voor de laatste keer het podium in Jackson Hole. Hij zal daar tussen gelijkgestemden willen terugblikken op zijn prestaties en vooruitblikken op de uitdagingen die nog komen.

Het is ook bij uitstek het moment om terug te slaan riching Trump, die voortdurend kritiek op hem geeft. De president ziet Powell immers als iemand die altijd te laat in beweging komt.

De vraag is of dat terecht is. Laten we Powells prestaties sinds zijn benoeming in februari 2018 langslopen.

Toen de wereldeconomie tot stilstand kwam en niet alle overheidsinstanties in de VS dit goed wisten te coördineren, bracht de Fed de rente razendsnel omlaag naar bijna 0%. Ze had ook de coördinerende rol in de wereld en voorkwam dat er paniek uitbrak. Toen zat de Fed goed op de bal en was allesbehalve traag.

Toen de pandemie ten einde kwam, trad een ongekend heftige inflatie op: die bereikte niveaus die de VS sinds 1981 niet meer had gezien. Op zich is het logisch dat de Fed daarvoor verantwoordelijk wordt gehouden, want zij gaat over prijsstabiliteit.

Dat de inflatie ontspoorde, had natuurlijk vooral te maken met twee dingen: de verstoringen aan de aanbodzijde van de economie en het krachtig stimulerende beleid van de overheid, die de economie er weer snel bovenop wilde helpen. Die zaken liggen wat buiten de invloedssfeer van de Fed.

Toch duurde het tot november 2021 – toen de inflatie al boven de 6% lag – voor de Fed aangaf dat ze in actie ging komen. De eerste renteverhoging was pas in maart 2022. Vanaf juli 2022 ging de inflatie omlaag, maar het duurde nog een jaar voor de Fed klaar was met renteverhogingen. Als ze sneller had ingegrepen, was de rentestijging waarschijnlijk minder groot geweest en had die minder lang geduurd.

De les is dat een centrale bank die jarenlang geen hoge inflatie heeft gezien, wel degelijk snel moet ingrijpen als de inflatie hoog oploopt. Hopelijk luistert de Bank of Japan.

Het duurde tot september 2024 voor de Fed de rente begon te verlagen, terwijl de inflatierisico’s duidelijk geweken leken. Ook toen was de Fed dus laat, na meer dan twee jaar onafgebroken inflatiedaling.

Maar inflatie bestond nog nadrukkelijk in de hoofden van de bevolking en speelde een rol in de verkiezingscampagne. Bovendien dreigde Trump ook toen al met tarieven die inflatie zouden kunnen aanwakkeren.

Het is niet ondenkbaar dat een sterkere rentverlaging tot meer oververhitting van de economie had geleid. Het was dus best te billijken dat de Fed voorzichtig was.

Dan komen we bij het heden. Er zijn goede redenen om de voet van de rem te halen nu de economie afkoelt en inflatiecijfers nog redelijk stabiel blijven. Ook de inflatieverwachtingen zijn nog opvallend stabiel.

Toch zal de Fed nog willen afwachten hoe de tarievenschok verwerkt gaat worden. Ook de zwakke dollar en de oplopende kerngoedereninflatie zullen nog niet iedereen overtuigd hebben dat een renteverlaging vereist is.

Het is verleidelijk voor Powell om het belang van goede macro-economische data te onderstrepen nu er een nieuwe directeur is aangesteld om over de banengroei te rapporteren. Maar dat vraagstuk ligt zo gevoelig dat hij zijn mening waarschijnlijk voor zich houdt.

Kijken we naar de toekomst, dan zal de Fed moeten vechten voor haar onafhankelijkheid. Ze krijgt voortdurend commentaar vanuit het Witte Huis en moet haar werk blijven doen door aan de ene kant haar oor niet te laten hangen naar de politiek en aan de andere kant rekening te houden met het feit dat alle beslissingen als politiek gemotiveerde keuzes kunnen worden beschouwd.

Op dit moment is de Fed nog een sterk en onafhankelijk bastion. Alleen Fed-gouverneur Michelle Bowman is overduidelijk een Trump-lakei. Ze was in september vorig jaar nog als enige tegen een renteverlaging (Trump wilde die toen over de verkiezingen heen getild hebben, want het kon zijn tegenstrever Kamala Harris helpen). Nu is ze opnieuw dissident, dit keer omdat ze juist wel een renteverlaging wil.

Het gevaar bestaat dat er in 2026 een heel andere Fed ontstaat, die net als Bowman het oor volledig laat hangen naar het Witte Huis.

Zo wordt binnenkort Stephen Miran verkozen, niet alleen een van Trump’s economisch adviseurs, maar ook iemand die recent nog heeft geschreven dat de Fed gereorganiseerd moet worden om haar meer democratisch te maken. Daarbij moeten gouverneurs ontslagen kunnen worden door de president en komen er extra door de politiek benoemde stemgerechtigde leden in de Fed.

Dat wringt met Powell, die veel heeft gedaan om te voorkomen dat hij door Trump ontslagen zou kunnen worden, omdat het de onafhankelijkheid van de Fed zou aantasten.

Daarmee zijn er voldoende stekeligheden waar Powell dit weekend in Jackson Hole omheen moet manoeuvreren.

Waarschijnlijk gaat hij het vertrouwen in een renteverlaging op termijn de nek niet omdraaien. Hopelijk weet hij het beeld ook zo te schetsen dat het vertrouwen in langlopende staatsleningen er niet door wordt aangetast. Want ook de lange rente is een belangrijke graadmeter. Niet alleen voor financiële markten, maar bijvoorbeeld ook voor hypotheekrentes.

Dat de hypotheekrente nu al drie jaar lang boven de 6% ligt, voelt de Amerikaanse economie nadrukkelijk. En om die omlaag te krijgen, is een lager rentetarief van de Fed niet voldoende. Dan moet er ook meer vertrouwen zijn in het monetair beleid op langere termijn.

Goed om te weten. Aan beleggen zijn risico’s verbonden. De waarde van je belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen.