Waarom obligatiekoersen stijgen als de rente daalt (en omgekeerd)

Een obligatie is een lening die je verstrekt aan een overheid of bedrijf. In ruil daarvoor krijg je rente (ook wel ‘couponrente’ genoemd) en aan het einde van de looptijd krijg je je inleg terug. Stel: je koopt een obligatie van €1.000 met een vaste rente van 3% per jaar, met een looptijd van vijf jaar. Dan ontvang je elk jaar €30 aan rente.

Stel dat de marktrente stijgt naar 4%. Nieuwe, soortgelijke obligaties keren dan 4% rente uit. Jij hebt nog steeds de obligatie van €1.000 met een vaste rente van 3%. De rentestijging verandert niks aan de afspraak tussen jou en de instelling die de obligatie heeft uitgegeven. Die betaalt je nog steeds €30 aan rente per jaar.

Maar wil je jouw obligatie met 3% rente verkopen, dan zal niemand er €1.000 voor willen betalen. Beleggers kopen liever de nieuwe obligaties met hogere rente. Gevolg: de prijs van jouw obligatie daalt, zodat het rendement voor een koper alsnog aantrekkelijk wordt. Kopers zijn bereid 95,5% van de waarde (oftewel €955) te betalen, zodat ze over de resterende looptijd van vijf jaar, dankzij een hogere aflossingswinst, toch 4% rente verdienen.

Omgekeerd: als de marktrente daalt naar 2%, is jouw obligatie met 3% ineens wél aantrekkelijk. Beleggers zijn bereid er meer voor te betalen, en dus stijgt de koers in dit rekenvoorbeeld naar 104,7% (€1.047).

Het draait allemaal om vraag en aanbod én het rendement dat beleggers willen behalen. Omdat de rente op een obligatie meestal vaststaat, moet de prijs van de obligatie zich aanpassen om concurrerend te blijven met de marktrente.

Rente daalt → obligatiekoersen stijgen

Rente stijgt → obligatiekoersen dalen

Wat als de obligatie afloopt?

Toch is het niet alleen maar goed nieuws als de rente daalt. Er komt een moment dat de obligatie is afgelopen en wanneer dat moment nadert, is de koersgevoeligheid nog maar minimaal. Dan zul je de opbrengst moeten herbeleggen tegen de dan geldende marktrente. En die is dan een stuk lager.

Omgekeerd geldt hetzelfde. Als je een obligatie bezit met een zeer lage coupon en steeds lagere koersen ziet, weet je dat er een moment komt dat je kunt herbeleggen tegen een veel hogere rente.

Allerlei factoren zorgen ervoor dat de marktrente voortdurend beweegt — en daarmee ook de koersen van obligaties.

De rente wordt voor een deel beïnvloed door centrale banken, zoals de Europese Centrale Bank (ECB). Als de economie oververhit raakt en de inflatie te hoog wordt, verhogen centrale banken vaak de rente om de bestedingen af te remmen. Omgekeerd: als de economie vertraagt of er een recessie dreigt, verlagen ze de rente om lenen goedkoper te maken en de economie te stimuleren.

Ook het beleid van overheden of bedrijven speelt een rol. Als de vooruitzichten voor een bedrijf bijvoorbeeld verslechteren, worden beleggers onzekerder of het in de toekomst aan zijn verplichtingen kan blijven voldoen. Ze zullen dan een hogere vergoeding eisen: de rente gaat omhoog, de koers van bestaande obligaties gaat omlaag.

Beleggen in obligaties is relatief veilig, maar besef dat hun waarde kan schommelen door veranderingen in de rente. Beleg je voor de lange termijn en houd je de obligatie tot het einde van de looptijd? Dan krijg je normaal gesproken je rente en inleg terug. Maar als je tussentijds wilt verkopen, kan de koers hoger of lager zijn dan waarvoor je de obligatie kocht.

Goed om te weten. Aan beleggen zijn risico’s verbonden. De waarde van je belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen.