Update
Conjunctuurupdate Nederland oktober 2025: iets hogere groei en beleidsarme Prinsjesdag
Het Nederlandse bbp groeide in het tweede kwartaal van 2025 met 0,2% in plaats van de eerder gerapporteerde 0,1%. We ramen de economische groei voor 2025 op 1,5% en voor 2026 op 1,0%, beide ongewijzigd ten opzichte van ons laatste Economisch Kwartaalbericht. Door de demissionaire status van het kabinet-Schoof en de aanstaande verkiezingen bevat de Miljoenennota 2026 weinig nieuw beleid. Het begrotingstekort in 2026 wordt geraamd op 2,7-2,9% van het bbp.
In het kort
Economische groei in tweede kwartaal iets hoger
Volgens de tweede raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) groeide het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp) in het tweede kwartaal van 2025 met 0,2% ten opzichte van het kwartaal ervoor. Dat is 0,1 procentpunt hoger dan in de eerste raming. Ook de twee voorafgaande kwartalen zijn licht opwaarts bijgesteld, maar afgerond op één decimaal bleef de groei ongewijzigd.
De opwaartse bijstelling in het tweede kwartaal is vooral het gevolg van hogere huishoudconsumptie (+0,1% in plaats van -0,4%) en hogere investeringen (+1,8% in plaats van +1,4%). De eerste is niet verrassend. De eerder gerapporteerde krimp was moeilijk te verklaren gezien de krappe arbeidsmarkt en de aanzienlijke stijging van de koopkracht in 2024. Nu blijkt dat er toch sprake was van bescheiden groei.
Opvallend is de opwaartse bijstelling van de woninginvesteringen, zowel in het tweede kwartaal van 2025 (-0,5% in plaats van -1,5%) als in de drie voorafgaande kwartalen. Ook opvallend is de sterke groei van de overheidsinvesteringen (+10,2% kwartaal-op-kwartaal). De groei van de overheidsconsumptie, export en import in het tweede kwartaal van 2025 is naar beneden bijgesteld. Ook de voorraadvorming draagt minder bij aan de groei dan eerder gedacht.
Op basis van de nieuwe cijfers van het CBS blijkt dat alle bestedingscomponenten positief hebben bijgedragen aan de groei in het tweede kwartaal van 2025, met uitzondering van de netto handel (zie figuur 1). De sterke opbouw van voorraden en de hoge netto invoer hangen waarschijnlijk nauw samen met de anticipatie op Amerikaanse importheffingen.
Figuur 1: Meeste bestedingscomponenten dragen positief bij aan bbp-groei in 2025kw2
Figuur 2: Gewijzigde groei voor geselecteerde sectoren
Hogere groei in de bouw en industrie
Vanuit de productiebenadering valt op dat de bouw opwaarts is bijgesteld (zie figuur 2). Dit is in lijn met de verhoogde woninginvesteringen. Er is echter nog steeds sprake van een krimp: -0,5% k-o-k. Ook de groei van de toegevoegde waarde in de industrie is aanzienlijk opwaarts bijgesteld: van 1,2% naar 1,6% k-o-k. Voor deze sector zijn nu meer gedetailleerde gegevens beschikbaar. In het tweede kwartaal van 2025 waren de belangrijkste aanjagers de machine-industrie, chemie/farmacie (vermoedelijk vooral de laatste), en de voedingsmiddelenindustrie.
Daarentegen is de groei van de sector ICT in het tweede kwartaal van 2025 neerwaarts bijgesteld van 0,9% naar 0,6% k-o-k.
Impact op onze economische vooruitzichten
Begin september hebben wij ons meest recente Economisch kwartaalbericht gepubliceerd. Aangezien het algemene beeld niet wezenlijk is veranderd, laten we onze raming ongewijzigd. De Nederlandse economie groeit dit jaar naar verwachting met 1,5% en in 2026 met 1,0% (zie tabel 1). De huishoudconsumptie profiteert van een blijvend krappe arbeidsmarkt en stijgende reële lonen. Komende jaren blijft ook de overheid een belangrijke motor achter de economische groei. De bedrijfsinvesteringen doen het minder goed, mogelijk door diverse binnen- en buitenlandse onzekerheden. Verschillende belemmeringen staan de woninginvesteringen in de weg. De export groeit, maar blijft achter bij de wereldwijde vraag.
Tabel 1: Economische vooruitzichten Nederland
Beleidsarme Prinsjesdag naar verkiezingen toe
Op Prinsjesdag 2025 presenteerde het demissionaire kabinet-Schoof de Miljoenennota voor 2026. Vanwege het politieke vacuüm in aanloop naar de verkiezingen op 29 oktober bevat de begroting weinig nieuw beleid. Een uitgebreide analyse van het voorgenomen beleid is hier te vinden.
Het kabinet raamt het begrotingstekort voor 2026 op 2,9% van het bbp, iets lager dan de 3,0% die het in de Voorjaarsnota voorzag, voornamelijk doordat de overheid niet al het geplande geld kan uitgeven (onderuitputting). Het CPB (Centraal Planbureau) verwacht zelfs een lager tekort van 2,7% (zie figuur 3). In latere jaren blijft het tekort lager en ruim binnen de EMU-normen. Dat geldt ook voor de overheidsschuld (zie figuur 4).
Figuur 3: Begrotingstekort blijft binnen EMU-normen...
Figuur 4: ... en dat geldt ook voor de overheidsschuld
De budgettair grootste maatregel is de verlenging van de accijnsverlaging op benzine en diesel tot en met 2026 (kosten: 1,7 miljard euro). Dit verlaagt de inflatie, en verhoogt daarmee de koopkracht van de gemiddelde Nederlander. Er zijn kleine beleidswijzigingen op het gebied van de woning- en arbeidsmarkt om de tekorten daar enigszins te verlichten, maar grote hervormingen worden aan het volgende kabinet gelaten.
Enkele andere opvallende maatregelen zijn:
Toekomstig beleid blijft onzeker
Begin september publiceerde de overheid een Productiviteitsagenda, gericht op het stimuleren van digitalisering, innovatie bij mkb-bedrijven en minder regeldruk. De begroting bevat echter geen concrete financiering voor deze plannen; de uitvoering is daarom aan het volgende kabinet. Hetzelfde geldt voor de hogere defensie-uitgaven als gevolg van de nieuwe afspraken in NAVO-verband.
In hun verkiezingsprogramma’s laten politieke partijen brede overeenstemming zien over economische thema’s die belangrijk zijn, zoals het verdienvermogen versterken, innovatie stimuleren, de woningcrisis aanpakken en brede welvaart bevorderen. De uitwerking verschilt echter sterk, waardoor de samenstelling van de volgende coalitie waarschijnlijk sterk bepalend is voor de uiteindelijke beleidsrichting.