Cerrado Circulair: hoe nieuwe bedrijven bijdragen aan natuurbescherming

Lygia Cesar, programmamanager Latijns-Amerika bij Rabo Foundation: ‘De Cerrado is een spectaculair gebied dat een kwart van het Braziliaanse landoppervlak beslaat. Het is de meest biodiverse savanne ter wereld. En omdat veel rivieren er ontspringen is het essentieel voor de watervoorziening van het land. Maar net als het noordelijker gelegen Amazonegebied kampt de streek door klimaatverandering met droogte. Intensieve teelt van maïs en soja put bovendien de bodem uit.’

Angélica Rotondaro, consultant voor Rabo Foundation in Brazilië: ‘Een ander probleem is de druk op land die kan leiden tot ontbossing. Zelfs met milieutoezicht en boetes vindt er ontbossing plaats. Het is essentieel om kleinschalige boeren een economisch interessante optie te bieden om het staande bos te behouden, in plaats van hout te verhandelen aan kolenbedrijven en het ‘schoongemaakte’ gebied te verkopen aan monocultuurspelers.’

‘We maakten kennis met de eerste van zulk soort initiatieven in juli 2022 tijdens een bezoek aan de staat Mato Grosso do Sul. Daar wil een groep bewoners 1,5 duizend hectare inheemse savanne behouden door naast honing ook fruit en noten te verkopen.’

Lygia: ‘Na ons bezoek hoorden we over het Cerrado Circular Program, net opgezet door drie lokale organisaties: boerenorganisatie Cooperapoms, het Instituto Cerrado Guarani en het Climate-Smart Institute. Hun doel: kleinschalige boeren in de regio aanmoedigen om duurzame bedrijven op te zetten die de producten en vruchten van de savanne op waarde schatten – en zo waarde toevoegen aan de natuur. In oktober besloot Rabo Foundation om dit programma te ondersteunen met financiering en begeleiding van deelnemende boeren.’

Angélica: ‘Nog diezelfde maand deden de organisatoren een oproep aan inwoners om business-ideeën in te sturen. Uit de inzendingen werden zes groepen geselecteerd. Eén groep wilde de barunoot buiten Brazilië promoten, een andere vatte het plan op om honing te maken van bloemen uit het gebied en weer een andere groep wilde aan de slag met ecotoerisme. Sommigen begonnen vanaf nul, anderen hoopten een volgende stap te zetten. Maar allemaal wilden ze bijdragen aan behoud van de unieke natuur in het gebied.’

Angélica: ‘Van oktober tot januari volgden de deelnemers een intensieve reeks workshops over bijvoorbeeld productiemethoden, kostencalculatie en prijsbepaling – alles wat er komt kijken bij het vercommercialiseren van hun ideeën. Vervolgens ontvingen ze startkapitaal om hun ideeën ook echt uit te werken. En eind januari presenteerden ze hun producten en bedrijfsplannen.’

Lygia: ‘Het is fantastisch om te zien wat de deelnemers in zo’n korte tijd hebben neergezet. Sommigen gingen van niets naar een kant-en-klaar product, compleet met logo, propositie en prijs. Heel bijzonder, zeker als je bedenkt dat veel deelnemers dit deden naast hun dagelijkse werk in de landbouw.’

Angélica: ‘De tweede fase van het programma ging van start in maart. Onder begeleiding van Rabo Foundation worden de groepen geadviseerd bij de start van hun bedrijf. Hoe vertaal je je bedrijfsplan naar een echte onderneming? Hoeveel medewerkers heb je nodig? Waar verkoop je je product? Daarnaast worden de groepen geholpen aan commerciële contacten en verkoopkanalen.’

‘Ook leren ze hoe groepen elkaar kunnen versterken door samen te werken. Als het ecotoerismebedrijf bijvoorbeeld producten van het honingbedrijf aanbiedt, profiteren ze daar allebei van. En niet alleen zij, maar ook de gemeenschappen om hen heen. Zo zetten deelnemers een individueel idee om in collectieve winst.’

Lygia: ‘Het sluit naadloos aan bij wat Rabo Foundation belangrijk vindt. Om te beginnen is het gericht op kleinschalige boeren. Zij leven in dit gebied in kleine gemeenschappen zonder toegang tot de financiële markt. Dit is een perfecte kans om hen vooruit te helpen. Verder zet het programma in op klimaatslimme landbouw. Doordat deze boeren de natuur behouden en de bodem verrijken, dragen ze bij aan bescherming van de biodiversiteit en verhogen ze hun productie – en dus hun inkomen.’

Angélica: ‘En er nemen ook vrouwen deel aan het programma. Die komen hierdoor economisch sterker te staan. Net als jongeren uit het gebied. Die zien nu dat ze de Cerrado niet hoeven te verlaten. Doordat zij in het gebied zelf een bedrijf opzetten, dragen ze bij aan een gezonde toekomst voor zichzelf en hun gemeenschap.’

Angélica: ‘Ik ben optimistisch. We zien nu al dat het programma ook boeren in andere gemeenschappen inspireert. Een groep kleinschalige boeren buiten het programma heeft bijvoorbeeld bij de overheid een verbod bedongen op het sproeien van pesticiden met vliegtuigen.’

‘Wat verder hoop geeft: de initiatiefnemers hebben mede dankzij de steun vanuit Rabo Foundation het programma onder de aandacht weten te brengen bij de Braziliaanse staatssecretaris van Milieu. Zo draagt het programma niet alleen bij aan een beter bestaan voor kleinschalige boeren, maar geeft hun ook een stem en zorgt dat ze politiek sterker staan.’

Lygia Cesar ging in 2019 bij Rabo Foundation aan de slag als programmamanager Latijns-Amerika. Ze is expert op het gebied van impact investing in de landbouw- en microfinance-sector.

Angélica Rotondaro is sinds 2017 actief als consultant voor Rabo Foundation in Brazilië. Ze heeft ruime ervaring met impact investing, duurzame waardeketens en gender empowerment.