Dit is het vijfde artikel in een serie van zes over de toekomst van het onderwijs. Eerder kwamen duurzaam onderwijs, de duurzame schoolgebouwen, de duurzame docent en de schoolorganisatie van de toekomst aan bod. Deze keer hebben we het over ‘het leren van de toekomst’.
Duurzaam onderwijs = duurzaam leren
"Kinderen klaarstomen voor hun rol in onze snel veranderende samenleving, dat is volgens ons duurzaam onderwijs", zegt Menno van Noort, sectorspecialist Onderwijs bij de Rabobank. Daar hoort lesmateriaal van deze tijd bij. En dat gaat verder dan digitaal lesmateriaal dat fris vormgegeven is. "Het lesmateriaal van de toekomst draait om persoonsgericht leren en het snel inspelen op verandering. Allebei essentieel om meer regie bij de leerling te leggen."
Persoonsgericht onderwijs
Persoonsgericht leren kan een beeld oproepen van een leerling die helemaal in zijn eentje achter een beeldscherm bezig is met zijn eigen lesstof. "Maar persoonsgericht leren is niet hetzelfde als individueel leren", zegt Van Noort. "Leren blijft ook in de toekomst een groepsproces, maar wel met individuele leertrajecten. Zodat leerlingen op hun eigen niveau, in hun eigen tempo en op het best passende moment met de leerstof aan de slag kunnen." Slimme ICT-middelen begeleiden de leerling door de stof. "En dus wordt een tandje teruggeschakeld als gesignaleerd wordt dat de leerling het moeilijk vindt, of opgeschakeld als een leerling fluitend de vragen beantwoordt.” Die eigen regie legt ook een grote verantwoordelijkheid bij de leerling, stelt Van Noort. "Als het beter bij de leerling past om op een ander moment van de dag aan de slag te gaan met de stof, biedt dat veel vrijheid. Maar iedereen weet: vrijheid zonder verantwoordelijkheid, wordt vrijblijvendheid."
Inspelen op verandering
Het traditionele schoolboek zoals we dat kennen is eigenlijk al verouderd op het moment dat het het magazijn verlaat. En dan moet het nog vijf tot tien jaar mee voordat het afgeschreven is. Bij het lesmateriaal van de toekomst speelt dat niet. Digitale middelen kunnen immers altijd, op afstand en razendsnel aangepast worden naar de actuele inzichten. "En zo dus echt inspelen op de actualiteit en veranderingen in de samenleving", aldus Van Noort. "Ook de docent speelt een rol in het maken van nieuw, inspirerend en uitdagend lesmateriaal. Hij zal buiten het klaslokaal moeten kijken naar manieren om zijn lessen te verrijken, bijvoorbeeld door leren in de praktijk."
Hoewel veel onderwijsinstellingen erkennen dat technologie nodig is om de slag te slaan naar duurzaam onderwijs, gaat de ontwikkeling nog niet overal even snel. De inzet van digitale middelen wisselt enorm per school: van alleen het raadplegen van digitale bronnen, tot een volwaardige digitale lesmethode inclusief toetsing. Budget en visie weerhouden veel scholen ervan snel op te schalen. Daarom is het belangrijk dat scholen een duidelijke visie ontwikkelen en een bijbehorend implementatieplan maken.
Gevolgen voor leermiddelen
Veranderend lesmateriaal zorgt ook voor een andere rol van de schoolboekenuitgever. Is de uitgever nu nog een spil in de samenwerking tussen de auteur, distributeur en de school, met de doorontwikkeling van nieuwe lesvormen moet de uitgever bij zichzelf te rade gaan wat zijn rol kan zijn. "Ik zie de uitgever van de toekomst als een content organiser", zegt Van Noort. "De gebruiker, de school dus, geeft aan binnen welke domeinen hij lesmateriaal nodig heeft en de content organiser zorgt ervoor dat de school voortdurend voorzien wordt van actueel lesmateriaal of van basismateriaal waarmee de docent lesmateriaal kan maken. Uiteraard wordt de kwaliteit daarvan getoetst aan door de overheid gestelde eisen." De vergelijking met een partij als Blendle is te maken. Bij Blendle neemt de gebruiker digitaal artikelen af bij uiteenlopende kranten en tijdschriften, betalen gebeurt per artikel. Niet langer een abonnement op één titel dus, maar gebruiken wat je nodig hebt en interessant vindt. "Daardoor vervallen ook rollen in de leermiddelenketen, zoals de opslag en het transport. De uitgeverij moet gaan ontdekken wat zijn toegevoegde waarde in de nieuwe keten van leermiddelen wordt.
Hoe denkt u dat het leren in de toekomst eruit ziet? En is het Blendle-model een goed idee voor het onderwijs?
Lees alle artikelen
Hoe ziet het onderwijs van de toekomst eruit? Duurzaam onderwijs leidt kinderen op voor een toekomst waar we nu nog weinig weet van hebben. In duurzame schoolgebouwen, met flexibele docenten, modern lesmateriaal en een schoolbestuur met een visie. Lees de andere artikelen in deze serie en bepaal waar u staat.
Een duurzame toekomst voor het onderwijs
Een duurzaam schoolgebouw: flexibel en verbouwd