Wat wil je later worden? Vraag het een kind en het antwoord is nog steeds vaak piloot, dokter, brandweerman, of juf. Een mooie toekomstdroom, maar past het ook bij het kind en zijn of haar talenten? En past de keuze voor dat ene droomberoep nog bij de steeds sneller veranderende samenleving? Volgens Menno van Noort, sectormanager Onderwijs bij de Rabobank, zou er veel meer aandacht mogen zijn voor de talentontwikkeling van leerlingen. De leerling van de toekomst kent zijn talent en vindt zo een plek op de arbeidsmarkt.
Daarover gaat dit zesde en laatste deel in de serie over het onderwijs van de toekomst. Na het duurzaam onderwijs, duurzame schoolgebouwen, de docent, de organisatie en het lesmateriaal is het nu de beurt aan de spil van het onderwijs: de leerling.
Vroeger en nu
Allemaal in de klas, het boek open op dezelfde bladzijde, luisteren naar de leraar en afsluiten met een toets, een cijfer en een diploma. Zo zag het onderwijs er generaties lang uit. Ruimte voor persoonlijke ontwikkeling van de leerling, ontdekken waar hij goed in is en in kan uitblinken, was er vroeger nauwelijks. Het wordt tijd dat dat verandert, vindt Menno van Noort: "De basis voor duurzaam onderwijs ligt bij de talentontwikkeling van leerlingen. Het gaat erom dat de leerling van de toekomst ontdekt wat zijn talent is en dat leert inzetten om zo het maximale uit zichzelf en zijn leven te halen." Dat talent hoeft echt niet alleen voetbal, ballet of piano spelen te zijn, het is veel breder. "Talentontwikkeling en het leren van een vak hoeven elkaar helemaal niet in de weg te staan. Het gaat juist om die combinatie van iets doen waar je goed in bent en vaardigheden aanleren die zorgen voor een goed toekomstperspectief op de arbeidsmarkt."
"Saai"
Het vinden van je talent of je passie is iets waar sommige mensen een leven lang over doen. De leerling zelf, de ouders en de school moeten dus aan de slag om te vinden wat echt bij de leerling past. Van Noort: "Dat vraagt ook om een actievere houding van de leerling. In een ideale wereld speelt het leren zich niet alleen af tussen de begin- en eindbel van de school, maar 24 uur per dag, 7 dagen per week. Door de school, ouders, media en technologie." In een ideale wereld misschien, maar hoe krijg je in de praktijk een lokaal vol verveelde pubers zo ver dat ze erachter komen waar ze echt goed in zijn? "Leerlingen noemen de lesstof vaak 'saai'. Het is dan aan de docent om het leuk te maken." Volgens Van Noort kan dat op twee manieren: door het concreet te maken en door relevant te zijn. "Ga naar buiten, zorg dat leerlingen met eigen ogen zien hoe iets werkt. Zorg voor die échte integratie met de buitenwereld. Bouw dus ook geen winkeltje of kapsalon na binnen de muren van eigen school, daar komt niemand. Maak afspraken met ondernemers en zorg dat leerlingen daar concrete, relevante ervaring kunnen opdoen."
De basis blijft
Leren moet leuk zijn, concreet, relevant, het talent van de leerling staat in het middelpunt. Wordt er ook nog gewoon les gegeven op de school van de toekomst? "De basis blijft. Natuurlijk blijft een goede taalbeheersing belangrijk en moet je kunnen rekenen, dat staat vast", stelt Van Noort. Daarbovenop komen dus nog andere activiteiten die de leerlingen dichter bij zijn talent moeten brengen en zo de kansen op de arbeidsmarkt moeten vergroten. Dat kan een flinke druk zijn op de schouders van deze jonge mensen. Leerlingen hebben daar begeleiding bij nodig. "Ik ga ervan uit dat iedere ouder het beste wil voor zijn kind. Daarnaast zie je gelukkig steeds meer een beweging waarbij het welzijn boven de welvaart wordt gesteld. Maar het klopt, het vraagt wel iets van de leerling." Het onderwijs zou zichzelf ook de vraag kunnen stellen: wat gaan we níet meer doen?"
Een ander pad
Ontdekken waar je goed in bent en daar naar handelen, ongeacht vooropleiding en diploma's. Jorrit Lootsma en Yousef Yousef deden het. Deze twee succesvolle ondernemers vertellen hun verhaal.
Jorrit Lootsma (35) van Brouwerij Troost
"Als ik op mijn 18e meteen in de horeca was gaan werken, was ik niet waar ik nu was", zegt Jorrit Lootsma, een van de oprichters van Brouwerij Troost in Amsterdam. "Ik was er toen nog helemaal niet klaar voor, als mens." Lootsma studeerde politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. "Dat ging met vallen en opstaan. Ik genoot ook erg van het studentenleven en mijn bijbanen. Ik heb de tijd van mijn leven gehad." Na zijn studie, waar hij toch zijn bachelor behaalde, kwam hij terecht bij de gemeente. "Ik dacht dat dat beeld van de ambtenarij een fabeltje was, maar het bleek echt te bestaan.
Het was dodelijk voor mij, er sprak zo weinig ambitie uit." En aan ambitie had hij zelf geen gebrek. "Ik wilde dat werk geen jaren blijven doen, ik wilde vrij zijn. Met twee vrienden ben ik toen een rondje gaan varen om te plannen te maken. We wilden ondernemen. En als de studententijd nog vers in je geheugen zit, ligt de horeca voor de hand." De heren gingen op zoek naar een pand en startten hun zaak, een horecabedrijf met inpandige bierbrouwerij aan de Kostverlorenvaart in Amsterdam-West. Op dat moment had Lootsma nog niet eens zo veel horecaervaring, hij leerde het op de vloer. "Ik ben niet bijzonder goed in het horecavak, maar ook niet heel slecht. Het is echt een vak hoor, barman, met die handigheid en snelheid achter de bar. Maar omgaan met gasten, in gesprek gaan over klachten, dat kan ik weer wel. En zoiets leer je niet bewust." Een horeca-opleiding is volgens deze ondernemer dan ook zeker geen must, voor hem niet en ook niet voor zijn personeel. "Eigenlijk heb ik een opleiding algemene kennis gedaan. Die hele studententijd is zo vormend voor wie je wordt. Van ons personeel heeft het grootste deel geen horeca-opleiding. Kun je hard werken, heb je een prettige uitstraling, pas je in het team en kunnen we je wat leren, dat is allemaal veel belangrijker." Inmiddels draaien de twee zaken en brouwerijen in Amsterdam en staat een uitbreiding naar Utrecht gepland voor 2017. Lootsma is op een punt gekomen waarop hij taken kan uitbesteden aan mensen zodat hij zelf weer de handen vrij heeft. "Ik wil ruimte geven aan mensen om zich te ontwikkelen en te doen waar ze goed in zijn. Zo heb ik zelf weer ruimte om nieuwe kansen te ontwikkelen voor ons bedrijf."
Yousef Yousef (33) van LG Sonic
"Het begint met de vraag welk probleem je gaat oplossen voor je klant. Dat is wat een echte ondernemer doet: het probleem oplossen van zijn klant, met de meeste toegevoegde waarde." Dat zegt Yousef Yousef, eigenaar van LG Sonic. Zijn bedrijf bestrijdt algen in het oppervlaktewater met behulp van ultrasoon geluid, en dus zonder chemicaliën. "Ik wist altijd al dat ik ondernemer zou worden, al vanaf ik dat ik een jaar of 11 was. En misschien is het een beetje raar om van jezelf te zeggen, maar ik wist ook altijd al dat ik een succesvolle ondernemer zou worden."
Toen hij het bedrijf in 2011 overnam stond het aan de rand van de afgrond. Nu groeit het ieder jaar en werken er vijftien mensen.
En dan te bedenken dat Yousef ook in het advocatenkantoor van zijn broer en zus had terecht had kunnen komen. Na een MBO-opleiding Internationale Handel deed hij een jaar HBO Rechten waarna hij Fiscaal Recht ging studeren. "Mijn broer en zus studeerden rechten, ik was goed met cijfers, er was veel vraag naar dus je kon er goed in verdienen, mensen zeiden dat ik dat maar moest doen." Maar uiteindelijk koos hij er niet voor in te stappen in het advocatenkantoor. "De ondernemersuitdaging bij mijn bedrijf is zó veel groter." Al tijdens zijn studie dook Yousef naast de verplichte juridische literatuur in de echte ondernemersklassiekers. "Gewoon uit interesse. De Blue Ocean Strategy, Good to Great van Jim Collins. En nu volg ik een MBA, je moet toch in jezelf blijven investeren." Een selfmade man dus, maar Yousef ziet ook een rol voor het onderwijs in het aanwakkeren van het ondernemersvuur bij leerlingen. "We hebben de tijd mee, ondernemerschap is nu sexy, met Mark Zuckerberg van Facebook als een van de aansprekende voorbeelden. Dat zie je dus terug in de media, maar het beeld van ondernemerschap blijft vaag. Als je aan iemand vraag wat een dokter doet, weet iedereen dat. Maar als je vraagt: wat doet een ondernemer, kan niemand die vraag beantwoorden. Het gaat veel verder dan vrij zijn en doen waar je zin in hebt. Er moet meer samenwerking komen tussen scholen en bedrijven. Laat ondernemers gastlessen geven, neem leerlingen mee naar bedrijven en zorg voor concrete inspirerende voorbeelden."
Praat mee
Wat is uw talent en hoe bent u gekomen waar u nu bent? Heeft u advies voor de leerlingen van nu? Laat het ons weten en praat mee op Linkedin.
Lees alle artikelen
Hoe ziet het onderwijs van de toekomst eruit? Duurzaam onderwijs leidt kinderen op voor een toekomst waar we nu nog weinig weet van hebben. In duurzame schoolgebouwen, met flexibele docenten, modern lesmateriaal en een schoolbestuur met een visie. Lees de andere artikelen in deze serie en bepaal waar u staat.
Een duurzame toekomst voor het onderwijs
Een duurzaam schoolgebouw: flexibel en verbouwd