Tuinbouwupdate augustus 2018

Rabo Tuinbouwbarometer daalt

De gemiddelde financiële situatie in de tuinbouw is het afgelopen kwartaal verslechterd. Het cijfer van de Rabo Tuinbouwbarometer is gedaald van 7,2 naar 6,9. Vooral opvallend zijn de grote verschillen in prijsvorming tussen de diverse sectoren en gewassen.

Financiële ontwikkeling per sector

In de glasgroente is de prijsvorming van komkommers de eerste helft van 2018 goed geweest en boven het vijfjarig gemiddelde. Voor paprika en glasaardbei ging het gemiddeld genomen redelijk. De tomatenprijzen lieten echter te wensen over en liggen duidelijk onder langjarige gemiddelden.

Bij de snijbloemen lieten chrysant en lisianthus een goede prijsvorming zien, in tegenstelling tot gerbera en phalaenopsis. Vooral bij phalaenopsis ligt de omzet gemiddeld zo’n 20% lager dan geprognotiseerd, maar de verschillen tussen bedrijven zijn erg groot.

Bij de bloembollen geeft vooral de leliemarkt reden tot zorg. Het areaal is weliswaar gekrompen, maar de vraag is of dit voldoende is voor herstel. De oogst van de voorjaarsgewassen was matig. De verwachting is dat de financiële resultaten onvoldoende gecompenseerd kunnen worden door hogere prijzen.

Invloed van droogte op financiële resultaten

Door de droogte in juli kan het beeld bij de volgende meting sterk veranderen. Het weer heeft allerlei effecten op de financiële resultaten. Bij een aantal buitenteelten gaan allereerst producties tegenvallen. Voor sommige producten, zoals ijsbergsla, lijkt mede daardoor de dagprijs sterk verbeterd. Bedrijven met vaste termijn afspraken hebben echter hun producten op voorhand verkocht en profiteren daar niet van mee. Maar dagprijzen zijn vaak ook verslechterd door teveel piekproducties of andere eetgewoonten van consumenten bij het warme weer.

De kwaliteit van sommige producten loopt ook terug. Daarbij valt te denken aan plekjes op appels, kortere houdbaarheid van aardbeien en kortere blauwe bessen. Over het algemeen is de productie lager door kleinere sorteringen van het product. De snelle afrijping van vruchten leidt vervolgens tot een piek in productie. En dat leidt mogelijk weer tot problemen met arbeidsvoorziening.

Tot slot zijn er forse extra kosten nodig voor maatregelen tegen de droogte (arbeid, brandstof). De regionale verschillen in het watertekort zijn groot. De gevolgen van droogte in de resultaten van dit jaar lopen daarom sterk uiteen voor tuinbouwbedrijven in de opengrond. Daar bovenop komt de schade die de droogte heeft voor meerjarige teelten in de komende jaren. De omvang van dit laatste is nog moeilijk te bepalen.

In de bollenteelt is de gemiddelde ziftmaat kleiner dan normaal. Daardoor ontstaat mogelijk voor broeierijbedrijven een tekort aan leverbare maten in het voorjaar.

Voor de glasteelten zijn de productiegevolgen door de droogte nog te overzien. In die teelten speelt vooral het prijseffect door de langdurige hitte. De kwaliteit van de producten wordt er ook niet beter op (bijvoorbeeld krimpscheurtjes). Sommige regenwaterbassins zijn inmiddels leeg, maar veel ondernemers weten maatregelen te nemen om dit op te vangen.

Ketenorganisatie: start-ups

Innovatie is noodzakelijk voor de Nederlandse tuinbouw om de rol van pionier in de productie van groente, fruit en sierteeltproducten te behouden. De Rabobank ondersteunt dit met initiatieven als het Rabo Innovatie Fonds én met het start-up programma FoodBytes!

Initiatieven van FoodBytes!

FoodBytes! brengt wereldwijd start-ups, opinieleiders en investeerders samen. Begin september is de eerstvolgende versie. Enkele van de initiatieven die tijdens dit event in London de revue passeren:

• AG Tools is een online oplossing om goede afstemming in de keten van groente, fruit, noten en gedroogd fruit te bereiken zodat voedselafval wordt voorkomen.
• Futuragaia, GrowUp Urban Farms en Hexagro zijn initiatieven gericht op indoor farming.
• Gartenzweg Personal Smart Gardens richt zich op de teelt van groenten door de consument.
• Pure Space Inc. gebruikt een techniek om ethyleengas af te breken en bacteriën en schimmels tegen te gaan om zo de houdbaarheid van versproducten te verbeteren.
• Mimica ontwikkelt een ‘smart label’ om exact te zien wanneer de houdbaarheid van een versproduct verstreken is.

Lees meer over FoodBytes!

Meer aandacht voor bedrijfshygiëne

Er is in de tuinbouw – terecht – veel aandacht voor het terugdringen van het verbruik van gewasbeschermingsmiddelen. Terugdringing van verbruik en verkleining van het middelenpakket brengt echter ook hogere risico’s met zich mee, bijvoorbeeld als plantmateriaal wordt geïmporteerd.

Afgelopen jaren zijn snijrozenbedrijven getroffen door bruinrot (Ralstonia solanacearum). De gevolgen van zo’n besmetting kunnen zó groot zijn dat de continuïteit van de bedrijfsvoering op het spel staat.

Goede bedrijfshygiëne essentieel voor duurzaamheid bedrijfsvoering

In juni was er ophef over de promotie van olijf als “plant van de maand” door Bloemenbureau Holland. De olijf is een waardplant voor Xylella fastidiosa en wordt veel geïmporteerd uit Italië en Spanje. Laten dat nou de landen zijn waar boomkwekers het afgelopen jaar enkele malen getroffen zijn door uitbraak van de Xylella-bacterie.

De opkweek van tomatenplanten in Nederland werd enkele jaren geleden getroffen door ‘crazy roots’ (Agrobacterium rhizogenes) en momenteel is de invasieve roofwants Nesidiocorus tenuis in de tomatenteelt een probleem.

Deze voorbeelden tonen aan dat een goede bedrijfshygiëne van enorm belang is voor de duurzaamheid van de bedrijfsvoering. En dat een goed bedrijfsprotocol bij inkoop van plantmateriaal noodzakelijk is. Nu de mogelijkheden afnemen om te corrigeren gedurende de teelt, is het belang van een schone start en een goede scouting op het bedrijf nog meer toegenomen.

Impact van handelsverdragen

Handelspolitiek beïnvloedt de tuinbouw in grote mate. Als exporterend land voor allerlei tuinbouwproducten proberen de Ministeries van Economische Zaken (EZ) en Landbouw, Natuurbeheer & Visserij (LNV) de handelscondities te verbeteren. Bij EZ ligt daarbij de nadruk op financiële zaken (import- en exporttarieven, exportkredieten e.d.), bij LNV gaat het veelal om werkbare afspraken over fytosanitaire zaken (plantgezondheid).

Voor de concurrentiepositie is het niet alleen van belang hoe Nederland zijn zaken regelt met het buitenland. Ook de afspraken die onze tuinbouwconcurrenten maken met hun markten beïnvloeden de concurrentiepositie. In onderstaande lijst een reeks van recente veranderingen in handelspolitieke overeenkomsten.

Enkele aanpassingen in handelsverdragen met invloed op tuinbouw

Japan – Europese Unie 
Op 17 juli werd tussen Japan en de lidstaten van de Europese Unie een verdrag ondertekend. Voor de tuinbouw zijn vooral de stroomlijning van fytosanitaire regels en regels over kwekersrecht van belang. 

Ecuador – EFTA 

Ecuador tekende met de EFTA (IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland) een nieuw vrijhandelsverdrag. Een van de gevolgen is dat Zwitserland dan geen importtarieven voor snijbloemen (rozen) uit Ecuador oplegt. 

Verenigde Staten – Europese Unie 

De handelsoorlog tussen de VS en de EU heeft gevolgen voor de Europese import van cranberry/blauwe bessen en sinaasappelsap. Op deze producten komt een hogere importheffing die gevolgen kan hebben voor de prijs. 

Vietnam – Europese Unie (EVFTA) 

Naar verwachting wordt in de tweede helft van 2018 een nieuw vrijhandelsverdrag tussen Vietnam en de EU getekend. De ratificatie kan dan in 2019 plaatsvinden. Voor Nederland is dit vooral voor de export van toeleveringsmateriaal van belang. 

Verenigde Staten – Europese Unie 

Inmiddels heeft het Verenigd Koninkrijk een rapport uitgebracht met de ideeën over de handelsrelatie tussen het VK en de EU na de Brexit. Over fytosanitaire regelingen en de mogelijkheden voor een snelle export naar het VK is nog steeds niet veel bekend. 

Coalitie HOT: assessment

De coalitie Herstructurering en Ontwikkeling Tuinbouwsector richt zich op modernisering van de glastuinbouwsector, een duurzame energietransitie én een toekomstbestendige onderneming. Voor dit laatste onderdeel is versterking van het ondernemerschap belangrijk. Voorbereid zijn op het ondernemerschap van morgen.

Assessment voor ondernemers

De Rabobank biedt in samenwerking met coalitie HOT een assessment aan voor ondernemers. Onderwerpen die aan bod komen zijn groei, ontwikkelingsmogelijkheden en -onmogelijkheden. En beantwoorden we de volgende vragen: wat zijn bedrijfsmodellen en strategieën van de toekomst? Blijven de rollen van de aandeelhouders (familie) – ondernemers – management zoals ze zijn?

Lees meer over Coalitie HOT

Relevante publicaties

Wil je meer informatie over de laatste stand van zaken in de Nederlandse tuinbouw? Lees onderstaande publicaties.

Robotisering, wat kun je ermee? China Breeds Success – The Country's Head Start in New Breeding Techniques Dutch exports of mushroom compost: what are the threats?