Hoe nu verder? Uitdagingen en kansen voor ondernemers in de industrie

Netcongestie remt de groei

Eén van de meest urgente problemen is de netcongestie. Door de beperkte capaciteit van het elektriciteitsnet kunnen bedrijven hun productie niet uitbreiden of verduurzamen. Dit vormt een directe rem op investeringen in elektrificatie en hernieuwbare energie, terwijl juist die stappen cruciaal zijn om de klimaatdoelen te behalen.

Imago en maatschappelijke acceptatie

De industrie kampt met een hardnekkig negatief imago: grijs, vervuilend en ouderwets. Dit beeld staat haaks op de werkelijkheid van veel innovatieve bedrijven Toch blijft maatschappelijke acceptatie achter, wat invloed heeft op vergunningverlening, politieke steun en instroom van nieuw talent.

Strategische afhankelijkheid en geopolitiek

De afhankelijkheid van essentiële grondstoffen - zoals zeldzame aardmetalen - maakt de industrie kwetsbaar voor internationale spanningen. Handelsbelemmeringen en onzekerheid over levering zorgen voor instabiliteit in productieprocessen. De roep om reshoring en strategische autonomie klinkt steeds luider, maar dat vraagt wel om forse investeringen en samenwerking op Europees niveau.

Digitale weerbaarheid en cyberdreiging

Met de toenemende digitalisering groeit ook de digitale kwetsbaarheid. Cyberaanvallen op industriële installaties zijn geen hypothetisch risico meer, maar een reëel gevaar. Digitale weerbaarheid is daarmee niet langer een IT-vraagstuk, maar een strategische noodzaak voor de continuïteit van productie en veiligheid.

Personeelstekort en productiviteit

De industrie kampt met een structureel tekort aan technisch personeel. Tegelijkertijd stijgt de noodzaak om de arbeidsproductiviteit te verhogen, onder meer via automatisering en robotisering. Dit vraagt om een combinatie van technologische innovatie en een herziening van het onderwijs- en opleidingssysteem.

Oneerlijke concurrentie en vergunningen

Binnen Europa ontbreekt een level playing field: in ieder land zijn er verschillen in regelgeving, subsidies en energieprijzen. Dat zorgt voor scheve verhoudingen. Daarbovenop komt de concurrentie uit Azië en de VS. In Nederland zelf vormen natuurvergunningen - vooral rondom stikstof - een extra hindernis voor uitbreiding en innovatie.

Versnelling door digitalisering en automatisering

Digitalisering, automatisering en robotisering bieden enorme potentie om de arbeidsproductiviteit te verhogen en processen efficiënter en duurzamer te maken. Door inzet van AI, slimme sensoren en digital twins kunnen bedrijven sneller inspelen op marktveranderingen en hun productie optimaliseren. Dit maakt de sector aantrekkelijker voor jong talent en investeerders.

Circulaire economie en groene innovatie

De transitie naar een circulaire economie biedt kansen om het negatieve imago van de industrie te kantelen. Bedrijven die inzetten op hergebruik van materialen, energie-efficiëntie en emissievrije productie kunnen zich positioneren als koplopers in duurzaamheid. Dit sluit aan bij maatschappelijke en politieke ambities, en vergroot de kans op vergunningen en publieke steun.

Strategische autonomie en reshoring

De geopolitieke situatie dwingt Europa om kritische te kijken naar haar afhankelijkheden. Dit biedt kansen voor Nederlandse bedrijven om een rol te spelen in de versterking van strategische ketens, bijvoorbeeld in de productie van batterijen, chips en defensiematerieel. Reshoring en Europese samenwerking kunnen leiden tot nieuwe investeringen en werkgelegenheid.

Kansen voor defensie-industrie

Door de fors hogere budgetten van Defensie maken bedrijven die actief zijn in de defensie-industrie de komende jaren een sterke groei door. In Nederland hebben we weliswaar weinig OEM’s, maar we hebben wel veel bedrijven die toeleverancier zijn. Bestaande toeleveranciers nemen in omvang toe, en nieuwe bedrijven zullen proberen tot de markt toe te treden om te profiteren van de kansen.

Daarnaast zien we de opkomst van startups, die aan de slag gaan met innovaties en producten die bijdragen aan het beschermen van de strategische autonomie van Nederland en Europa. Denk daarbij aan drones, maar ook aan (aero)space-technologie. De focus ligt daarbij niet zozeer op het maken van de producten zelf, maar vooral op een grotere productiecapaciteit. Voorwaarde is wel dat er een integrale aanpak komt, zodat bekende uitdagingen als netcapaciteit, vergunningen, personeels- en grondstoffentekort geen belemmering vormen in de groei.

Regionale samenwerking en energiehubs

Netcongestie is een probleem, maar ook een kans voor regionale samenwerking. Door het ontwikkelen van energiehubs, slimme netwerken en lokale opslag kunnen bedrijven samen oplossingen creëren. Dit versterkt de regionale economie en versnelt de energietransitie.

De industrie staat op een kruispunt. De uitdagingen zijn groot, maar de kansen minstens zo veelbelovend. Door te investeren in technologie, mensen en samenwerking kan de sector zich ontwikkelen tot een toekomstbestendige motor van de Nederlandse economie. De vraag is niet óf de industrie verandert, maar hoe snel en met welke visie.