De 9 belangrijkste rechtsvormen voor ondernemers

Van alle rechtsvormen is de eenmanszaak het populairst. De meeste startende ondernemers en zzp'ers beginnen namelijk als eenmanszaak. De naam zegt het al: van het bedrijf is slechts één persoon de eigenaar. Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming.

Ga jij in je eentje starten, maar verwacht je na verloop van tijd ook personeel aan te nemen? Dan kun je dus alsnog met een gerust hart kiezen voor een eenmanszaak. Je kunt wel maximaal één eenmanszaak per persoon oprichten.

Voor een eenmanszaak gelden geen formele oprichtingseisen. Je hoeft bijvoorbeeld geen akte op te laten stellen. Dat maakt deze vorm een van de meest laagdrempelige rechtsvormen. Je bent wél verplicht om de onderneming in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KVK).

Ben je van plan om mensen in dienst te nemen? Bekijk dan goed welke verzekeringen je het beste kunt afsluiten.

In een maatschap werken 2 of meer personen (‘maten’) samen, die onder een gemeenschappelijke naam hetzelfde beroep uitoefenen.

Deze rechtsvorm komt veel voor in de medische en juridische wereld. Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen, fysiotherapeuten en advocaten. Maar ook in de architectenwereld bestaan veel maatschappen.

Een nieuwe maatschap moet je inschrijven in het Handelsregister. Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt, zoals geld, goederen of arbeid. De winst verdeel je onder de maten. Iedere maat is mede-eigenaar en aansprakelijk voor gelijke delen. Bij de oprichting hoef je geen akte te laten opstellen.

Maak onderling duidelijke afspraken over de overige zaken, zoals de verdeling van de winst, de verantwoordelijkheden van de maten en wat er gebeurt als een lid de maatschap verlaat. Leg deze afspraken vast in een maatschapscontract. Dit is niet verplicht, maar wel verstandig. Je kunt het contract ook vastleggen bij een notaris. Zo voorkom je dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden uit de maatschap.

De vennootschap onder firma (vof) is eigendom van meerdere betrokkenen: de vennoten of firmanten. Net als andere rechtsvormen moet je een vof ook inschrijven in het Handelsregister. Voor de oprichting is geen minimumkapitaal nodig.

Je bent niet verplicht om een firma- of vennootschapscontract op te laten maken. Toch is het wel verstandig om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden, bevoegdheden en de winstverdeling schriftelijk vast te leggen.

Als er schulden ontstaan in de vof, zijn alle vennoten volledig aansprakelijk, ongeacht wie de schulden heeft gemaakt. Schuldeisers zullen eerst het vermogen van de vof aanspreken. Als dat niet voldoende is, kunnen zij het volledig resterende bedrag verhalen op het (privé)vermogen van elke vennoot.

Wanneer 2 partners samen een vof starten, heet dit een man-vrouwfirma. Het maakt hierbij niet uit of de partners daadwerkelijk een man en een vrouw zijn, maar het is wel noodzakelijk dat de partners getrouwd zijn. Het voordeel van een vof is dat beide partners door de Belastingdienst als zelfstandig ondernemers worden aangemerkt. Hierdoor kunnen ze dubbel profiteren van belastingvoordelen.

Het nadeel is dat beide partners (vennoten) volledig aansprakelijk zijn voor de schulden van de vof, ook met hun privévermogen. Dit risico kan niet worden uitgesloten door huwelijkse voorwaarden.

De besloten vennootschap (bv) is na de eenmanszaak een van de populairste rechtsvormen. Bij een bv is het kapitaal verdeeld in aandelen, die in het bezit zijn van aandeelhouders. In tegenstelling tot bijvoorbeeld beursgenoteerde bedrijven, kunnen de aandelen van een bv niet vrij worden verhandeld.

Een belangrijk voordeel van de bv is dat het een rechtspersoon is. Hierdoor is in de meeste gevallen de bv aansprakelijk voor eventuele schulden, en niet de eigenaar(s) persoonlijk.

Als zzp’er met een bv ben je directeur en de enige aandeelhouder ineen. Dat houdt in dat je directeur-grootaandeelhouder bent (dga). In dat geval keer je jezelf loon uit en betaal je daar inkomstenbelasting over. Verder betaal je bij uitbetaling in aandelen ook dividendbelasting en krijg je te maken met vennootschapsbelasting.

Let wel op: als de schulden ontstaan door wanbeleid, kun je wél persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Dit geldt voor alle rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid. Als directeur van een bv ben je namelijk feitelijk in dienst van de onderneming en kun je verantwoordelijk worden gehouden voor verkeerd beleid of handelingen die schade veroorzaken.

Een bv kan door één of meerdere personen worden opgericht. Bij de oprichting moest de bv vroeger beschikking hebben over een kapitaal van € 18.000 (in de vorm van geld of natura, zoals onroerend goed). Dat hoeft nu niet meer. Het verplichte startkapitaal is nu omgezet naar een symbolisch bedrag van € 0.01. Deze vereenvoudiging van regels wordt ook wel een ‘flex-bv’ genoemd.

Wist je dat je ook online een bv kunt oprichten? Dat gaat via een digitale notariële akte en een online audio-videoverbinding met een notaris. Je zet dan ook een digitale handtekening!

De commanditaire vennootschap is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen 2 of meer personen (de vennoten). Er zijn 2 soorten vennoten:

1. Beherende vennoten: zij nemen de dagelijkse leiding op zich en fungeren als het gezicht van de onderneming.
2. Stille (commanditaire) vennoten: zij zijn vaak alleen financieel betrokken bij de onderneming. Het is voor hen niet toegestaan om namens de cv te spreken of handelen.

De commanditaire vennootschap wordt niet gezien als rechtspersoon. Komt de vennootschap zijn verplichtingen niet meer na? Dan zijn de beherende vennoten privé volledig hoofdelijk aansprakelijk. De stille (commanditaire) vennoten zijn niet privé aansprakelijk, maar kunnen wel hun ingelegde kapitaal verliezen bij een faillissement.

Voor de oprichting van een commanditaire vennootschap bestaan geen formele eisen, behalve dan dat je je moet inschrijven in het Handelsregister van de KVK. Het is verstandig om een vennootschapscontract op te stellen, al is dit niet verplicht. Je kunt dit doen bij een advocaat of notaris.

Een naamloze vennootschap is een vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen, die vrij overdraagbaar zijn. Dit in tegenstelling tot een bv, waar de aandelen op naam van de aandeelhouder staan. Een nv is een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid. Dit betekent dat de bestuurders in principe niet persoonlijk aansprakelijk zijn voor eventuele schulden van de onderneming.

Deze rechtsvorm is voor de meeste starters niet relevant, omdat er voor de oprichting van een nv een startkapitaal van € 45.000 vereist is. De eisen bij het oprichten van een nv zijn verder vergelijkbaar met die van een bv. De jaarstukken van een nv moeten worden opgemaakt en ingeleverd bij de KVK.

Een vereniging is een rechtsvorm die je kunt kiezen als je samen met anderen een bepaald (goed) doel wilt bereiken. Kort gezegd is een vereniging een samenwerkingsvorm tussen 2 of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk doel. Een vereniging heeft geen aandeelhouders. Het geld komt binnen via donaties, ledencontributies en inzamelingsacties.

Een belangrijke voorwaarde bij een vereniging is dat het maken van winst geen primair doel mag zijn. Je mag wel winst maken, maar de opbrengsten moeten dan ten goede komen aan de gemeenschappelijke missie.

De vereniging moet uit ten minste 2 personen bestaan. De hoogste macht ligt bij de ledenvergadering, waar alle leden 1 stem hebben. In de ledenvergadering wordt ook het bestuur benoemd.

Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid.

Een stichting is een rechtsvorm die wordt opgericht om een bepaald ideaal te realiseren, vaak met behulp van vermogen. De doelen van de stichting zijn vastgelegd in de statuten. Hoewel een stichting winst mag maken, moet de opbrengst altijd ten goede komen aan een ideëel of sociaal doel, net als bij een vereniging.

Een stichting kan door één of meerdere personen worden opgericht, bijvoorbeeld met een notariële akte of in een testament. Het doel van de stichting wordt vaak bereikt door middel van donaties, leningen, subsidies of erfenissen. De stichting heeft geen aandeelhouders, en het geld dat binnenkomt wordt uitsluitend besteed aan het realiseren van de doelen. Een stichting moet worden ingeschreven in het Handelsregister.

In tegenstelling tot een vereniging heeft een stichting geen leden. Hierdoor is er geen ledenvergadering nodig om belangrijke besluiten te nemen. Stichtingen worden vaak opgericht voor goede doelen, maar bijvoorbeeld ook voor omroepen, ziekenhuizen, musea en zorginstellingen.

Bestuurders zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor eventuele schulden. Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting valt, zijn wel de antimisbruikwetten van toepassing. Dan kunnen bestuurders onder bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden.

Een coöperatie is een rechtsvorm die opkomt voor de materiële belangen van haar leden door overeenkomsten af te sluiten. De winst wordt uitgekeerd aan de leden. Coöperaties komen in 3 soorten voor:

Leden kunnen vrij in- of uitstappen zonder dat de continuïteit van de coöperatie in gevaar komt.

Minimaal 2 personen richten een coöperatie op, wat voordelen biedt zoals gezamenlijke inkoop en kostenbesparing. De oprichting gebeurt via een notariële akte. De coöperatie moet worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken.