De IT-sector richting 2040: vier belangrijke transitiepaden

In 2040 is de IT-sector niet langer een ondersteunende kracht, maar de absolute ruggengraat van de Nederlandse economie. IT is de onmisbare motor achter innovatie, digitalisering en de grote transities waar Nederland voor staat: van energie en grondstoffen tot aan de digitale infrastructuur die onze samenleving verbindt. Zonder de kracht van IT zouden deze transities simpelweg tot stilstand komen.

Oplossingen en risico’s

De sector groeit en creëert continu nieuwe markten, banen en kansen. Denk aan slimme steden, circulaire industrieën en hypermoderne zorgsystemen: allemaal mogelijk gemaakt door de innovatieve kracht van Nederlandse IT-bedrijven. Tegelijkertijd verschuift de focus van puur economische groei naar duurzame welvaart. IT wordt ingezet om maatschappelijke uitdagingen op te lossen, zoals klimaatverandering en sociale ongelijkheid. Toch kent deze digitale vooruitgang ook een schaduwzijde: risico’s op verlies van privacy, digitale uitsluiting en misbruik van technologie liggen altijd op de loer.

Ethisch gebruik van technologie staat dan ook centraal. Nederland loopt voorop in het ontwikkelen van digitale oplossingen die niet alleen efficiënt en winstgevend zijn, maar ook eerlijk, transparant en veilig. De IT-sector wordt zo een gids in het verantwoord omgaan met data, AI en automatisering.

Verdienvermogen, adoptie en klantgerichtheid

IT-bedrijven staan richting 2040 voor de opdracht om hun toegevoegde waarde voortdurend te herdefiniëren in een tijd waarin technologie exponentieel versnelt en traditionele businessmodellen snel verouderen. Toegevoegde waarde schuift op naar hogere lagen in de technologiestack. Om relevant te blijven, moeten ze niet alleen investeren in vaardigheden, innovatie en schaalbare digitale architecturen, maar ook wendbaar kunnen schakelen tussen autonome groei en strategische overnames. In een markt waarin consolidatie en vernieuwingsdruk toenemen staat het verdienvermogen continu onder druk. Het vermogen om ecosystemen te vormen, kennis te absorberen en continu waarde te creëren worden een doorslaggevende succesfactor.

Richting 2040 krijgen IT-bedrijven dan ook een sleutelrol in de begeleiding van gebruikers bij de adoptie van complexe technologieën zoals AI, data-analyse en automatisering. Dit vraagt om medewerkers met bedrijfskundige en communicatieve vaardigheden. Mensen die de taal van de klant spreken en hun behoeftes begrijpen. Training, onboarding en verandermanagement worden kernactiviteiten binnen het verdienmodel van IT-bedrijven. Bedrijven die hierin investeren, bouwen niet alleen aan klanttevredenheid maar ook aan langdurige partnerships en terugkerende omzet. Denk bijvoorbeeld aan een softwarebedrijf dat zich richt op de bouwsector en een digitale twin-oplossing ontwikkelt voor projectplanning en onderhoud. In plaats van alleen de technologie te leveren, organiseert het bedrijf workshops en simulaties voor projectleiders en onderhoudsteams.

Richting 2040 neemt de vraag naar arbeid toe, terwijl het aanbod vrijwel gelijk blijft. Dit leidt tot een nog krapper speelveld, vooral in de IT-sector. Door automatisering verdwijnt eenvoudig programmeerwerk en groeit de behoefte aan superspecialisten: hoogopgeleide experts die complexe IT-vraagstukken oplossen. Deze professionals zijn schaars, gewild en werken als zzp’er vaak voor meerdere opdrachtgevers tegelijk. Hun waarde stijgt – en daarmee ook hun loon.

Tegelijkertijd verandert de demografie ingrijpend. De Nederlandse bevolking vergrijst in rap tempo, waardoor het aantal werkenden daalt en de druk op de arbeidsmarkt verder toeneemt. In 2040 zal een aanzienlijk groter deel van de bevolking uit 65-plussers bestaan, wat de noodzaak voor slimme arbeidsmarktoplossingen versterkt (figuur 2). Gelukkig biedt technologie ook kansen. De opkomst van slimme digitale assistenten verhoogt de arbeidsproductiviteit en maakt het mogelijk om met minder mensen meer werk te verzetten. Lees hierover meer in het artikel ‘Arbeidskrapte te lijf met slimme technologie en slimme migranten’ van RaboResearch.

Creatief werven en aantrekkelijk werkgeverschap

Ondernemers in de IT-sector kunnen arbeidsmarktkrapte deels opvangen door slim te digitaliseren en automatiseren, bijvoorbeeld met behulp van AI. Tegelijkertijd speelt goed werkgeverschap een steeds grotere rol in het aantrekken van talent. Duurzaamheid, aandacht voor welzijn en een gezonde werk-privébalans worden steeds belangrijker, al blijft het salaris een cruciale factor. Diversiteit en inclusie zijn niet langer optioneel, maar doorslaggevend voor veel potentiële werknemers.

Het model van softwarebedrijf AFAS is een mooi voorbeeld van aantrekkelijk werkgeverschap: medewerkers krijgen daar vijf dagen betaald voor vier dagen werk en mogen de vijfde dag vrij invullen. Ook de blik verbreden naar zij-instromers en kennismigranten biedt kansen om nieuw talent aan te trekken. Neem de samenwerking tussen Rabobank en Techgrounds, waarbij mensen uit andere sectoren worden opgeleid voor techfuncties. Dit toont aan dat creativiteit en maatschappelijke betrokkenheid prima samen kunnen gaan.

Samenwerken met het onderwijs is noodzaak

Het onderwijs kan de (super)specialisten van morgen opleiden, maar heeft daarvoor wel de bedrijven uit de IT-sector nodig. De sector en het onderwijs kunnen in nauw contact kijken wat nodig is om mensen met de juiste competenties op te leiden. Samenwerking met het onderwijs is dus geen luxe, maar noodzaak. Zeker gezien de snel veranderende technologie. Als IT-bedrijven niet betrokken zijn bij opleidingen, dreigt een tekort aan superspecialisten. En dat kan de sector ernstig remmen. Bedrijven kunnen investeren in curriculumontwikkeling, gastlessen en stageplekken om het talent van morgen klaar te stomen.

De IT-sector speelt een grote rol in de overgang naar een digitale en duurzame toekomst. Door slimme technologische oplossingen te bieden en zelf te verduurzamen, kan de sector richting 2040 een belangrijke motor zijn achter de groene transformatie van de economie.

IT-sector als versneller van de twin transition

De IT-sector staat aan de frontlinie van de twin transition: de gelijktijdige omslag naar een digitale én duurzame economie. Zonder technologie geen transitie, en zonder IT geen versnelling. Slimme software, data-analyse en AI zorgen bijvoorbeeld voor minder transportbewegingen, efficiënter energieverbruik, circulair watermanagement en slimmere zorgprocessen. Maar de IT-sector doet meer dan faciliteren: ze transformeert zichzelf. IT-bedrijven verduurzamen hun vastgoed, elektrificeren hun wagenpark, kiezen voor groene datacenters en coderen energiezuinig. Richting 2040 worden datacenters zelfs energieneutraal en leveren ze restwarmte aan omliggende bedrijven.

Dankzij IT kunnen we de arbeidsproductiviteit verhogen en de digitale weerbaarheid van Nederland versterken. Technologieën zoals AI en robotisering bieden niet alleen commerciële kansen, maar maken het ook mogelijk om de omzet per fte aanzienlijk te verhogen. Standaardprocessen zoals basisprogrammeren, klantinteracties en implementaties kunnen grotendeels worden geautomatiseerd. Richting 2040 zullen medewerkers ondersteund worden door meerdere digital agents, waardoor hun productiviteit flink zal stijgen.

Digitale autonomie als fundament voor een weerbare maatschappij

Het is belangrijk dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse technologie en infrastructuur uit bijvoorbeeld China en de Verenigde Staten. Door zelf te investeren in veilige, betrouwbare en Europese alternatieven, versterken we onze controle over kritieke systemen. Digitale autonomie draagt direct bij aan het vertrouwen in technologie. En aan een weerbare, democratische samenleving waarin data en infrastructuur niet of minder in handen zijn van buitenlandse partijen.

Richting 2040 moet de sector deze afhankelijkheid actief verminderen. Dit is een stevige ambitie, met veel praktische uitdagingen. Maar wel noodzakelijk om het vertrouwen in technologie en de digitale infrastructuur te waarborgen.