Foodsector: kansen en uitdagingen, maar nu vooral onzekerheid

De heropening van de horecasector afgelopen zomer en de versoepeling van de coronamaatregelen die daarbij hoorden, zijn goed terug te zien in de transactiedata van de Rabobank. Deze data geven inzicht in de ontwikkeling van de uitgaven door consumenten. In onze laatste analyse van de data tot en met september zien we een stijging van de pintransacties in de categorieën ‘Uit eten & drinken’ en ‘Hobby’s en vrije tijd’. De consument weet de horeca weer te vinden en dat is goed nieuws na een lange periode van sluiting en beperkingen.

De belangrijkste macro-economische parameters zijn positief voor de komende periode. Voor 2022 verwachten we een sterke opleving van de economie met ruim 3,7% groei. Dit komt vooral doordat de particuliere consumptie en de internationale handel (zowel import als export) toenemen. De verwachtingen voor de voedselketen zijn dus goed.

Toch blijven de onzekerheden groot. Sommige onderdelen van de foodservice, vooral de nachthoreca en natte horeca, worden door de coronamaatregelen nog steeds beperkt in hun exploitatie. Ook blijft er voor de hele restaurantsector veel onzekerheid over aanscherping van de maatregelen. In onze update van afgelopen zomer schreven we al dat de bedrijfscateraars er rekening mee moeten houden dat mensen blijvend meer thuiswerken. De (zakelijke) evenementenindustrie zal zeker twee tot drie jaar nodig hebben om te herstellen na de coronacrisis. Tegelijkertijd zijn er ook veel producenten en toeleveranciers die de groeiende vraag door de heropening van de horeca nauwelijks bij kunnen houden. Daarnaast hebben we ook te maken met logistieke belemmeringen, oplopende grondstof- en energieprijzen en schaarste in arbeid.

De ontwikkelingen per schakel in de keten op langere termijn zijn uitdagend, maar bieden ook kansen.

Het weer, internationale politieke spanningen, disrupties in de aanvoerketens, een onverwacht sterk herstel van de vraag na de lockdowns en voorraadaanpassingen naar ‘just-in-case’ (waarbij bedrijven meer voorraad aanhouden voor het geval dat) zijn allemaal factoren die leiden tot kostprijsstijgingen. Maar in combinatie leidt het tot een gigantische kosteninflatie die bijna elke kostenpost in de winst- en verliesrekening van voedingsproducenten raakt. Ongeveer alle agri-grondstoffen, verpakkingen, transport, energie en personeelslasten zijn de afgelopen maanden in prijs omhoog geschoten. De impact van de kostenstijgingen is sector- en vaak zelfs bedrijfs- of product-specifiek. Zo zal je als bedrijf pas last hebben van de hoge containerprijzen als je grondstoffen vanuit China moeten komen. En de uiteindelijke prijs die je voor een kuub gas betaalt zal ook afhangen van wanneer je een contract hebt afgesloten.

Op basis van de feedback van verschillende voedingsproducenten uit heel Europa verwacht Rabobank dat de gemiddelde prijsverhoging die momenteel wordt gevraagd om de gestegen kosten te dekken, zo’n 9-10% is. Volgens cijfers van IRI, het onderzoeksbureau voor supermarkten, lagen de consumentenprijzen begin september ongeveer 2,5% hoger dan een jaar geleden. Het grootste deel van de kosteninflatie zit dus nog niet in de consumentenprijs en het kan haast ook niet anders dan dat de consument de prijzen van producten zal zien stijgen.

Wanneer de consument dit gaat merken is lastig te zeggen. Inkopers van supermarkten zullen proberen de kosten van de prijsstijgingen zoveel mogelijk bij de producent neer te leggen aangezien het doorberekenen naar de consument ten koste kan gaan van hun concurrentiepositie. Maar daarmee lopen supermarkten het risico om simpelweg niet meer beleverd te worden, aangezien de producent de producten niet met verlies zal willen leveren. En ook voor de supermarktketens zelf is de kostenstijging te groot om voor eigen rekening te nemen.

En de consument dan? Ook die gaat niet zomaar meer betalen voor zijn voeding. Maar door te kiezen voor goedkopere producten, goedkopere winkels of restaurants en door meer te letten op aanbiedingen kan de consument zijn budget zelf enigszins beheren.

Meer weten over de impact van inflatie op de voedselketen? Lees onze publicatie “Unprecedented food cost inflation brings EU into uncharted territory”.

De voedselketen veroorzaakt een derde van de wereldwijde broeikasgasemissies. Overheden, investeerders, pensioenfondsen, banken, werknemers en ook steeds meer consumenten verwachten dat de sector haar verantwoordelijkheid neemt om haar klimaatimpact te verkleinen.

Het is dus niet gek dat supermarktketens en voedingsproducenten werk maken van het terugdringen van hun uitstoot. Vooral de grotere producenten en supermarktketens hebben al doelen opgesteld om hun emissies de komende jaren te verkleinen. Deze doelen worden steeds ambitieuzer. De Engelse supermarktgigant Tesco heeft bijvoorbeeld pas aangegeven in 2035 met de eigen operatie op ‘netto nul’ (net zero) te willen zitten. En in 2050 zou ook de hele supply chain van Tesco netto geen broeikasgassen meer uit moeten stoten.

Dat is best lastig, want producenten en retailers stoten zelf niet zoveel uit. Minder dan 10% van hun uitstoot komt van hun eigen koeling, winkels, vrachtwagens of productieprocessen (Scope 1 en 2). Ruim 90% van de emissies horen bij Scope 3. Ze zijn grotendeels terug te leiden naar leveranciers van agri-grondstoffen en verpakkingen. De ambitieuze doelen die supermarkten en voedingsproducenten stellen, vormen daardoor een grote uitdaging voor de toeleveringsketens.

Aan de andere kant verbetert de concurrentiepositie van toeleveranciers die (beter) zicht hebben op hun emissies of die al bezig zijn om deze terug te dringen. Supermarkten zullen steeds vaker volledige inzage eisen in de klimaatimpact van een product en het achterliggende productieproces. Als producent moet je daarom nu al stappen gaan zetten en toewerken naar een klimaatstrategie voor je bedrijf. Klimaataanpak wordt daarmee een concurrentievoordeel.

Meer weten over het terugdringen van broeikasgassen in de voedselketen? Lees ons internationale rapport Deadline 2030: Slashing Value Chain GHG Emissions by a Third (rabobank.com)

Verdere verduurzaming is dus noodzakelijk. Rabobank helpt duurzame koplopers in de ontwikkeling van hun bedrijf. We hebben hier een aantal mooie voorbeelden van.

Stadshavenbrouwerij Rotterdam:circulair brouwen
Begin vorige eeuw was de Merwehaven in Rotterdam een overslagplaats voor groenten en fruit. Daarna raakte de buurt in verval, maar dankzij de komst van innovatieve, duurzame bedrijven is de Merwehaven nu een hotspot in Rotterdam aan het worden. De Stadshaven Brouwerij bouwde er met hulp van Rabobank een oude loods om tot hypermoderne, circulaire bierbrouwerij met restaurant. Eerder dit jaar openden ze hun deuren.

Lees het artikel: Het betere brouwen

Boeren voor Buren:lokaal social impact maken
Dit najaar werd Abdelhamid Idrissi verkozen tot Foodheld in de Food100, onder andere dankzij zijn inzet voor Boeren voor Buren. Dit initiatief is ontstaan in het begin van de corona-lockdown en helpt Amsterdamse gezinnen aan voedselpakketten van boeren uit de omgeving.

Lees het artikel: Boeren voor Buren

Kipster:duurzame ketensamenwerking
De bijna ideale kippenboerderij: diervriendelijk en duurzaam. Bijna, omdat er volgens de ondernemers altijd iets te verbeteren valt. Kipster startte haar eerste stal met steun van Lidl en vormt voor het bouwen van de tweede stal een keten met inkoopcoöperatie Victoria en foodservicebedrijf Albron, die voor tenminste vijf jaar gegarandeerd de eieren en het kippenvlees afnemen. Zonder die afspraak had de boerderij niet kunnen starten, want met ongeveer 40.000 eieren per dag ben je geen grote speler in de kippenwereld.

Lees het artikel: Het ei van Kipster: misschien wel de duurzaamste keten van Nederland

Rabo Impactlening
Wij willen duurzaam ondernemen extra ondersteunen. Ben jij een duurzame koploper? Met de Rabo Impactlening geven wij een rentekorting aan bedrijven die ondernemen met een duurzame of maatschappelijke impact. In de afgelopen zes jaar verstrekten we meer dan 1,1 miljard euro aan impactleningen en er is meer geld beschikbaar voor nieuwe, duurzame plannen die om financiering vragen.

Bekijk voor de mogelijkheden en voorwaarden: Rabo Impactlening: rentekorting voor duurzame koplopers