Winst- en verliesrekening uitgelegd
De winst- en verliesrekening is een belangrijk onderdeel van je jaarrekening. Je kunt er van aflezen hoe je bedrijf er financieel voor staat. We vertellen waaruit een winst- en verliesrekening bestaat en hoe je deze zelf opstelt.
Onderdelen van een winst- en verliesrekening
In Nederland ben je als ondernemer verplicht om jaarlijks een winst- en verliesrekening op te stellen. Dit wordt ook wel de resultatenrekening of exploitatierekening genoemd.
Als kleine ondernemer hoef je deze niet openbaar te maken. Een winst- en verliesrekening is een overzicht van alle opbrengsten en kosten van jouw onderneming gedurende het afgelopen jaar.
Elke winst- en verliesrekening bestaat uit twee delen:
Door de kosten van de omzet af te trekken, bereken je de winst of het verlies van je bedrijf.
Bedrijfsmiddelen fiscaal afschrijven
Zakelijke kosten op de winst- en verliesrekening
De Belastingdienst ziet vaste activa als investeringen. Daarom mag je niet alle zakelijke kosten aftrekken in het jaar van aanschaf, maar moet je ze in delen afschrijven.
Je verdeelt zo als het ware de kosten van het bedrijfsmiddel over de jaren waarin je hiervan gebruikmaakt. De afschrijvingen laten zo de waardedaling van de bedrijfsmiddelen over een bepaalde periode zien.
Bestaande regeling willekeurig afschrijven
Doe je een investering van meer dan € 450 exclusief btw, die meer dan een jaar meegaat? Dan mag je deze kosten in delen afschrijven. Dit wil zeggen dat je de kosten verdeelt over het aantal jaren dat het product vermoedelijk meegaat, aftrekt van de inkomstenbelasting (maximaal 20% per jaar). Alleen het deel dat je in het desbetreffende jaar aftrekt komt op de winst- en verliesrekening.
Ter illustratie: als je een computer koopt voor € 1.000 die vijf jaar meegaat, mag je elk jaar maximaal € 200 aftrekken en bijschrijven aan de kostenkant van de winst- en verliesrekening.
Winst- en verliesrekeningen voor zzp'ers
Er bestaan verschillende manieren om een winst- en verliesrekening te maken. De KVK werkt met het 'functionele model' en het 'categorale model'. We lichten deze hieronder toe.
Voorbeeld functioneel model
In dit model geef je eerst de netto-omzet weer en trek je daarna per activiteit één voor één de kosten af. Zo bereken je de brutomarge. Dit is de bekendste en meest gebruikte vorm van een winst- en verliesrekening. Bekijk onderstaande afbeelding van de KVK ter illustratie:
Functionele indeling winst- en verliesrekening | |
| Netto-omzet | 000 |
| Kostprijs van de omzet | 000 |
| Brutomarge | 000 |
| Afschrijvingen | 000 |
| Nettomarge | 000 |
| Salarissen en sociale lasten | 000 |
| Overige bedrijslasten | 000 |
| Verkoop- en beheerskosten | 000 |
| Overige bedrijfsopbrengsten | 000 |
| Bedrijfsresultaat | 000 |
| Financiële baten | 000 |
| Financiële lasten | 000 |
| Saldo financiële baten/lasten | 000 |
Voorbeeld categoraal model
Bij het categorale model worden de opbrengsten en kosten samen ondergebracht in verschillende categorieën. Een voorbeeld van zo'n categorie is de kostprijs van de omzet. Hieronder vallen de inkoopkosten, opslagkosten, materiaalverbruik en salariskosten.
Je trekt vervolgens alle bedrijfslasten per categorie af van de bedrijfsopbrengsten. Bekijk onderstaande afbeelding van de KVK ter illustratie:
Categorale indeling winst- en verliesrekening | |
| Netto-omzet | 000 |
| Wijziging in voorraden | 000 |
| Geactiveerde productie | 000 |
| Overige bedrijfsopbrengsten | 000 |
| Som der bedrijsopbrengsten | 000 |
| Som der bedrijfslasten | 000 |
| Bedrijfsresultaat | 000 |
| Financiële baten | 000 |
| Financiële lasten | 000 |
| Saldo financiële baten/lasten 000 | 000 |
| overige baten | 000 |
| overige lasten | 000 |
| Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen | 000 |
| Belasting uit bedrijfsuitoefening | 000 |
| Aandeel in W/V deelnemingen | 000 |
Categorale indeling winst- en verliesrekening | |
| Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen | 000 |
| Buitengewone baten | 000 |
| Buitengewone lasten | 000 |
| Saldo buitengewone baten/lasten | 000 |
| Belasting buitengewoon resultaat | 000 |
| Buitengewoon resultaat na belastingen | 000 |
| Overige belastingen | 000 |
| Resultaat uit deelnemingen na belasting | 000 |
| Aandeel derden in het resultaat | 000 |
| Saldo overige baten/lasten na belastingen | 000 |
| Netto-resultaat 000 | 000 |
Analyse winst- en verliesrekening
Rekende je op een hoger winstpercentage dan je uiteindelijk hebt behaald? Op de winst- en verliesrekening kun je zien waar dit aan ligt. Ergens ligt dan een 'lekkage' verborgen die je niet vooraf hebt begroot.
Lekkage kan zowel aan de kant van de omzet (zoals fouten in je facturen of kortingen) als de kant van de kosten (zoals schade aan materiaal of prijsverhogingen door leveranciers) ontstaan.
Lekkage voorkomen
Ga na of deze lekkage van tijdelijke aard is, of dat je die volgend jaar weer kunt verwachten. Wellicht kun je deze dan voorkomen. Is de lekkage niet te voorkomen? Dan sta je volgend jaar in elk geval niet voor onaangename verrassingen.
Andere pijnpunten in beeld
Wist je dat je op je winst- en verliesrekening veel kunt zien over mogelijke pijnpunten in je bedrijf? Hoge kosten door ziekteverzuim kunnen bijvoorbeeld duiden op ontevreden personeel.
Als je veel hebt uitgegeven aan het repareren van oud materiaal (bijvoorbeeld bedrijfsauto's of laptops), is het misschien tijd om een investering te doen in nieuw materiaal dat langer meegaat.
Verkoopprijs aanpassen
Heb je veel verkocht, maar maak je nog steeds niet zo veel omzet? Dan kan het zijn dat je verkoopprijs te laag is.
Verdienmodel aanpassen
Het kan ook dat je voor jouw verdienmodel het plafond hebt bereikt. Het kan dan lonen om kritisch naar dit model te kijken. Zou je bijvoorbeeld ook op abonnementsbasis kunnen werken?
Administratie opzetten?
Speciaal voor starters: de basis in 5 minuten. Een overzicht van wat je nodig hebt om aan de slag te gaan met je boekhouding, inclusief tips.
Winst- en verliesrekeningen vergelijken
Als je al een paar jaar aan de weg timmert, kun je de verschillende winst- en verliesrekeningen met elkaar vergelijken en je bedrijfsrendement in kaart brengen. Dit doe je door de omzet en de kosten uit te drukken in percentages. Hoe je dat doet zie je in dit voorbeeld:
Jaar | Omzet | Kosten |
| 2019 | 100% | 100% |
| 2020 | 106% | 110% |
| 2021 | 96% | 101% |
In dit voorbeeld wordt 2019 als startpunt genomen. Je ziet dat in 2020 6% meer omzet is behaald, maar ook 10% meer kosten zijn gemaakt. In 2021 is 4% minder omzet behaald dan in 2019, maar de kosten zijn met 1% gestegen. Zo kun je de verschillende periodes goed vergelijken. Wellicht kun je hier interessante trends in ontdekken.
Boekjaren vergelijken
Uiteraard kun je ook specifieke bronnen van omzet en kosten per jaar vergelijken. Stijgt je omzet, maar zijn de kosten net zo hard mee gestegen? Dat kan aan verschillende dingen liggen.
Controleer in elk geval of er niet te duur wordt ingekocht. Op de inkoop kun je vaak nog veel winnen. Is je omzet flink gedaald, maar blijven je personeelskosten gelijk? Dan is het wellicht tijd om afscheid te nemen van een paar collega's.
Uitbesteden
Natuurlijk kun je zelf aan de slag met het opstellen van een winst- en verliesrekening. Toch kiezen veel (startende) ondernemers ervoor om dit uit te besteden.
Vaak wordt het opstellen van een winst- en verliesrekening tegelijkertijd gedaan met het opstellen van de jaarrekening. Als kleine ondernemer of zzp'er betaal je hiervoor tussen de €500 en €1000. Je kunt hiervoor een accountant of boekhouder inhuren.
Veelgestelde vragen
Hulp nodig?
Bellen
Bel met één van onze medewerkers
Heb je de Rabo App?
Bel ons dan met de app. Ga naar 'Service', kies 'Contact' en kies 'Bel met één van onze medewerkers'. Zo hebben wij je gegevens direct bij de hand en kunnen we je nog sneller helpen.